در این مقاله در رابطه با زایمان طبیعی و همه موارد مرتبط با ان توضیح داده ایم.
یکی از رایج‌ترین و قدیمی‌ترین روش‌های به دنیا آوردن نوزاد، زایمان طبیعی است. زایمان طبیعی اغلب بین هفته‌های ۳۷ تا ۴۲ بارداری اتفاق می‌افتد. برخی از مزایای زایمان طبیعی عبارتند از:
بهبودی سریع‌تر
ایمن‌ترین برای مادر و نوزاد
میزان کمتر عفونت
شیردهی معمولا راحت‌تر است
نوزادان در معرض خطر کمتری برای مشکلات تنفسی هستند و سیستم ایمنی قوی‌تری دارند.
علائم آغاز زایمان طبیعی
زایمان طبیعی قدیمی‌ترین شیوه تولد نوزاد است. بسیاری از زنان با صلاحدید متخصص زنان و زایمان سراغ روش طایمان طبیعی می‌روند. معمولا مادر و پزشک هفته‌ها یا ماه‌ها قبل از زایمان مناسب‌ترین روش زایمان را انتخاب میکنند. بیشتر زایمان‌ها به طور طبیعی (خود به خود) بین هفته‌های ۳۷ تا ۴۲ بارداری شروع میشود. پزشک در اغلب موارد زایمان طبیعی را به عنوان انتخاب اول پیشنهاد می‌کند و سزارین تحت شرایط خاصی انجام میشود.
زایمان معمولا زمانی شروع میشود که رحم شروع به سفت شدن برای ایجاد انقباض می‌کند، اما ممکن است علائم دیگری مبنی بر اینکه بدن شما آماده زایمان است را مشاهده کنید.
مثلا اینکه انقباضات شکمی خود را نشان می‌دهند. انقباضات، گرفتگی‌های دردناکی هستند که بیشتر از هر ۱۰ دقیقه یا بیشتر اتفاق می‌افتند و ۴۵ تا ۶۰ ثانیه طول می‌کشند. انقباضات معمولا با فاصله چند دقیقه از هم اتفاق می‌افتند و در ابتدا مدت کوتاهی به طول می‌انجامند و با پیشرفت زایمان، تعداد دفعات، مدت و شدت آن افزایش می‌یابد. بیشتر زنان درد را در قسمت پایین شکم و یا کمر خود احساس میکنند. زمان انقباضات خود را بسنجید و زمانی که انقباضات خود را به طور منظم یا حدود ۵-۶ دقیقه فاصله دارند به بیمارستان مراجعه کنید.
مادر ممکن است کمر درد، اسهال، پاره شدن کیسه آب و ترشحات خونی کوچک به هنگام نازک شدن دهانه رحم و ریزش آن را تجربه کند.
زایمان طبیعی بهترین روش برای تولد نوزاد است. طبیعت بدن زن به گونه‌ای خلق شده است که در تمام ۹ ماه بارداری برای تولد آماده میشود. هورمون‌های ترشح‌شده در این دوران، انقباضات شکمی، کمری و لگن و تغییرات بیوشیمیایی مغز همگی بدن مادر را آماده میکنند. خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی زایمان طبیعی روش‌های مختلفی دارد و فقط از یک شیوه سنتی واحد پیروی نمی‌کنند. در ادامه نگاهی به انواع زایمان خواهیم داشت:
۱. زایمان واژینال خود به خودی
زایمان طبیعی است که خود به خود و بدون داروهای محرک انجام میشود. این نوع زایمان طبیعی در هفته ۴۰ بارداری رخ می‌دهد.
۲. زایمان واژینال القایی
در زایمان طبیعی القایی با استفاده از داروها یا تکنیک‌های دیگر زایمان شروع میشود و دهانه رحم را برای زایمان باز میکنند. پزشکان اغلب القای زایمان را زمانی توصیه میکنند که یک فرد باردار دارای شرایط پزشکی خاصی است یا زایمان به تاخیر افتاده است.
متن انگلیسی “Labor is usually induced with Pitocin®, a synthetic form of the drug oxytocin.” ترجمه فارسی «زایمان معمولا با استفاده از پیتوسین (Pitocin) که شکل مصنوعی داروی اکسی توسین القا میشود.» به نقل از سایت clevelandclinic
۳. زایمان در آب
هنگام زایمان در آب، مادر در یک وان آب مشابه وان آب گرم زایمان می‌کند. مادر میتواند در آب گرم استراحت کند و شناوری و آزادی حرکت را در حین و بین انقباضات احساس کند. نوزاد را می‌توان در زیر آب به دنیا آورد یا مادر میتواند از آب خارج شود و در موقعیت دیگری زایمان کند. این روش زایمان را می‌توان در بیمارستان‌ها، مراکز زایمان و منزل انجام داد.
۴. زایمان طبیعی با تزریق اپیدورال
در این نوع زایمان طبیعی، داروی بی‌حسی به فضای اطراف اعصاب نخاع مادر به نام فضای اپیدورال تزریق میشود. هدف از این تزریق کاهش درد مادر است در صورتیکه مادر هوشیار است و روند زایمان طبیعی را طی می‌کند.
مراحل زایمان طبیعی
زایمان طبیعی معمولا در سه مرحله انجام میشود که در ادامه هر یک از مراحل را شرح می‌دهیم:
۱. مرحله اول زایمان طبیعی
مرحله اول زایمان شامل باز دهانه رحم و گشاد شدن آن تا حدود ۱۰ سانتی‌متر است. مرحله اول از سه مرحله مختلف تشکیل شده است:
مرحله نهفته: به طور کلی، این مرحله طولانی‌ترین و کم دردترین بخش زایمان است. دهانه رحم تا سه سانتی‌متر گشاد میشود. ممکن است چند روز یا چندین ساعت طول بکشد و با انقباضات خفیف همراه باشد. انقباضات ممکن است به طور منظم یا نامنظم باشند یا اصلا متوجه آنها نشوید.
فاز فعال: فاز بعدی با انقباضات شدید و دردناکی مشخص میشود که به فاصله سه یا چهار دقیقه از هم رخ می‌دهد و بین ۳۰ تا ۶۰ ثانیه طول می‌کشد. دهانه رحم از ۳ تا ۷ تا ۸ سانتی‌متر گشاد میشود.
مرحله گذار: در این مرحله، دهانه رحم از ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر گشاد میشود (یعنی کاملاً منبسط میشود). این انقباضات می‌توانند شدیدتر، دردناک‌تر و مکرر شوند. انقباضات دیگر از هم جدا نیستند و پی‌درپی هستند. زمانی که سر نوزاد در کانال زایمان حرکت می‌کند و به راست روده فشار می‌آورد و حتی مادر احساس دفع نیز خواهد داشت. در طول مرحله اول زایمان، نظارت دقیق و ثبت وضعیت سلامتی مادر، جنین و پیشرفت زایمان مهم است.
مرحله دوم زایمان از زمانی شروع میشود که دهانه رحم به طور کامل گشاد میشود تا زمانی که نوزاد به دنیا می‌آید ادامه پیدا می‌کند. انقباضات در این مدت منظم و با فاصله از هم هستند. همانطور که هر انقباض به اوج خود می‌رسد، مادر باید فشار دهد. احساس حرکت کودک از طریق واژن به عنوان کشش توصیف میشود، به ویژه هنگامی که سر نوزاد در ورودی واژن ظاهر میشود.
در زمان تولد، پزشک یا ماما ممکن است در فشار دادن شما را راهنمایی کند تا زایمان آرام و بدون استرسی داشته باشید. گاهی اوقات بند ناف دور گردن نوزاد می‌پیچد. در صورت امکان، پزشک یا ماما آن را شل می‌کند، تا نوزاد شما سالم به دنیا بیاید. پس از بیرون آمدن سر، ماما یا پزشک بدن نوزاد را هدایت می‌کند تا شانه‌ها بیرون بیایند. بقیه بدن نوزاد پس از آن بیرون خواهد آمد.
مرحله دوم زایمان میتواند ۱ تا ۲ ساعت طول بکشد، به خصوص اگر بی‌حسی اپیدورال داشته باشید. اگر قبلا بچه‌دار شده اید، این مرحله اغلب بسیار سریع‌تر پیش می‌رود.
۳. مرحله سوم زایمان طبیعی
پس از تولد نوزاد، رحم به آرامی منقبض میشود تا جفت شل شده و بیرون برود، ممکن است این انقباضات را احساس نکنید. این مرحله ممکن است ۵ تا ۳۰ دقیقه پس از تولد نوزاد شما رخ دهد. ماهیچه‌های رحم به انقباض ادامه می‌دهند تا خونریزی را متوقف کنند. این روند همیشه با از دست دادن مقدار زیادی خون تا ۵۰۰ میلی‌لیتر همراه است.
در این مرحله از زایمان، یکی از مشکلات احتمالی خونریزی بیش از حد (خونریزی پس از زایمان) است که میتواند منجر به کم‌خونی و خستگی شود. به همین دلیل است که در مرحله سوم باید مادر بیشتر تحت نظر باشد.
تسکین درد در روند زایمان طبیعی
میزان درد زایمان برای همه متفاوت است. انواع مختلفی از روش‌های تسکین درد وجود دارد که می‌توانید در حین زایمان از آنها استفاده کنید.
در زیر به رایج‌ترین روند تسکین درد با استفاده از داروها می‌پردازیم:
بی‌حسی اپیدورال: این یکی از موثرترین اشکال تسکین درد است که بی‌حسی قابل توجهی از کمر به پایین ایجاد می‌کند. شامل تزریق بی‌حس کننده به فضای اپیدورال اطراف نخاع است.
اکسید نیتروژن: این گاز استنشاقی که میتواند به کاهش اضطراب و ناراحتی در حین زایمان بدون از دست دادن کامل حس کمک کند.
داروهای داخل وریدی: داروهایی مانند پتیدین یا مورفین ممکن است برای کنترل درد تجویز شوند، اما به دلیل عوارض جانبی، از اپیدورال استفاده می‌شوند.
تسکین درد زایمان بدون دارو
تسکین درد در هنگام زایمان طبیعی را می‌توان از طریق روش‌های مختلفی با تمرکز بر روی گزینه‌های غیر پزشکی انجام داد. در ادامه به مهمترین روش‌های تسکین درد زایمان طبیعی بدون دارو می‌پردازیم:
تکنیک‌های تنفس: تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند یوگا، مدیتیشن، هیپنوتیزم یا تمرینات تنفسی خاص میتواند به شما کمک کند تا ذهن شما را از درد زایمان دور کند. این روش‌ها می‌توانند با سایر اشکال طبیعی یا دارویی تسکین درد ترکیب شوند.
آب درمانی: صرف حداقل بخشی از زایمان در استخر زایمان علاوه بر آرامش‌بخشی، فواید زیادی دارد: شناور بودن در آب از شما حمایت می‌کند و فشار را از روی عضلات شکم شما می‌کاهد. همچنین میتواند به شل شدن عضله پرینه (ناحیه بین واژن و مقعد) کمک کند و خطر پارگی را کاهش دهد.
رایحه درمانی: استفاده از اسانس‌های گیاهی ممکن است به کاهش اضطراب و درد در حین زایمان کمک کند، باید توسط پزشکان واجد شرایط انجام شود.
موسیقی درمانی: گوش دادن به موسیقی میتواند خلق و خو را بهبود بخشد و درد در حین زایمان را کاهش دهد.
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS): این تکنیک شامل استفاده از یک دستگاه کوچک برای رساندن جریان‌های الکتریکی به پوست است که ممکن است به مسدود کردن سیگنال‌های درد و افزایش ترشح اندورفین کمک کند.
تمرینات فعال: تحرک و استفاده از ابزارهایی مانند توپ‌های زایمان میتواند راحتی و اعتماد به نفس را افزایش دهد و به کاهش درد در روند زایمان کمک کند.
ماساژ دادن: تمرین برخی از تکنیک‌های اولیه ماساژ با همسرتان از قبل کمک می‌کند، اما حتی اگر این کار را نکنید، ماما نکاتی را در اتاق زایمان ارائه می‌دهد.
• نوزاد از یک کانال طبیعی به نام واژن به دنیا می آید. این کار هم برای مادر هم برای نوزاد مفید است. • بعد از زایمان طبیعی بدن خیلی سریع به حالت اولیه برمیگردد. • از دیگر فواید زایمان طبیعی هم آغوشی مادر و نوزاد بلافاصله بعد از زایمان میباشد ومادر بلافاصله بعد از زایمان میتواند به فرزند خود شیر دهد. • فشاری که موقع عبور کردن از کانال زایمان به قفسه سینه نوزاد وارد می شود جهت بلوغ ریه نوزاد مفید است .
تفاوت زایمان طبیعی با سزارین
• میزان خونریزی مادر در زایمان طبیعی حدودا نصف زایمان به روش سزارین است، در زایمان طبیعی مادر تقریبا ۵۰۰ سی سی خون از دست می دهد اما در زایمان سزارین به اندازه یک تا یک ونیم لیتر خون از دست می دهد. • در زایمان به روش سزارین برش بزرگی روی شکم ایجاد میشود و یک نوع عمل جراحی به حساب می آید و عوارضی چون چسبندگی رحم و چسبندگی های داخلی شکم و ایجاد عفونت و درد بیشتر برای مادر را به همراه دارد. • حتی مادرانی که درد زایمان طبیعی را تحمل میکنند و در مسیر زایمان ناچار به سزارین اورژانسی می شویم به دلیل ترشح هورمون اکسی توسین، شیردهی موفق تری نسبت به مادرانی که به طور اختیاری سزارین می شوند، دارند. در زایمان سزارین مادران به دلیل بیهوشی یا بی حسی نخاعی ، بلافاصله بعد از زایمان نمیتوانند شیردهی نوزاد را شروع کنند ونوزادی که از طریق سزارین متولد شده نسبت به نوزاد متولد شده با زایمان طبیعی سطح هوشیاری پایین تری دارد.
• ورزش مخصوص بارداری • پیاده روی روزانه • شنا کردن • مراقبت مادر برای جلوگیری از ورم بدن در بارداری • مراقبت برای بالا نرفتن فشار خون در بارداری • رژیم غذایی و تغذیه مناسب (پرهیز از خوردن نمک و غذاهای پر نشاسته) • گنجاندن مواد غذایی پر پروتئین در رژیم غذایی روزانه
مراقبت های پس از زایمان
• مادر ۱ هفته پس از زایمان باید به مطب متخصص زنان و زایمان خود مراجعه کند تا از بهبود بخیه و نداشتن عفونت در محل بخیه ها مطمئن شوند و در مورد ادامه درمان دارویی فقط با پزشک خود مشورت کنند. • مصرف روزی یک عدد قرص آهن بعد از زایمان تا۳ الی ۴ ماه توصیه می شود. • در صورت داشتن کم خونی درمورد مقدار مصرف با متخصص خود مشورت کنید. • حدودا تا ۴۰ روز پس از زایمان خونریزی ادامه دارد که کم یا زیاد بودن خونریزی بستگی به شرایط بدنی هر فرد متفاوت است.ولی اگر خونریزی بیشتر از مقدار پریود باشد حتما با متخصص خود در میان بگذارید. • تا ۴۰ روز پس از زایمان طبیعی و سزارین به هیچ وجه نزدیکی صورت نگیرد وقبل از آن با ویزیت توسط متخصص خود از سلامت ناحیه تناسلی خود آگاه شوید.
دکتر مهرنوش امیری جراح و بهترین متخصص زنان در تهران، با استفاده از روش های تشخیصی و درمانی مجهز به بررسی بیماری ها و جراحی های زیبایی زنان می پردازد و از بروز عوارض زیاد جلوگیری می کند. جهت مشاوره با جراح ومتخصص زنان و ناباروری در تهران, می توانید با شماره ۰۲۱۶۵۲۷۴۱۸۱ تماس بگیرید یا به آدرس اینستاگرام دکتر مهرنوش امیری مراجعه نمایید.
کلام پایانی
زایمان طبیعی اغلب ایمن‌ترین نوع زایمان است، اما برای همه افراد مناسب نیست. بهتر است با متخصص زنان و زایمان و یا ماما مشورت کنید تا بهترین نوع زایمان را متناسب با شرایط بدنی‌تان توصیه کند. به یاد داشته باشید که زایمان طبیعی هرگز بدون درد نخواهد بود، اما زایمان به این روش دوره بهبودی کوتاه‌تری دارد.
سوالات متداول
۱. بهبودی پس از زایمان طبیعی چگونه است؟
بهبودی بعد از هر نوع زایمان بستگی به خود فرد دارد. بسیاری از زنان طی شش تا هشت هفته احساس بهبودی کامل میکنند، اما برای برخی دیگر ممکن است ماه‌ها طول بکشد.
۲.آیا می‌توان زایمان طبیعی دوقلو داشت؟
بله. بسته به وضعیت مادر و نوزادان ممکن است زایمان طبیعی دوقلو داشته باشید. اگر اولین نوزادی که به دنیا می‌آید سرش رو به پایین باشد، احتمال زایمان طبیعی و واژینال وجود دارد. اگر قبلا سزارین شده‌اید، زایمان طبیعی دوقلو معمولا توصیه نمی‌شود
۳.آیا زایمان طبیعی دردناک است؟
درد هنگام زایمان و همچنین درک آن یک چیز منحصر به فرد است. درد از یک زایمان به زایمان دیگر متفاوت است. اگر قصد زایمان طبیعی بدون داروی مسکن را دارید، تکنیک‌های مدیریت درد جایگزین می‌توانند به کاهش برخی از دردها کمک کنند.
