سندروم (OHSS) بیش از حد تحریک تخمدان چیست؟
سندروم (OHSS) تحریک بیش از حد تخمدان پاسخی بیش از حد به مصرف داروهایی (به ویژه گنادوتروپین های تزریقی) است که برای رشد تخم ها استفاده می شود. بندرت ، سندروم (OHSS) می تواند ناشی از مصرف سایر داروها مانند کلومیفن سیترات یا هورمون آزاد کننده گنادوتروپین باشد. تزریق داروهای هورمونی ناباروری برای درمان نازایی ، رشد تخمک ها را در تخمدان ها تحریک می کند، اندازه بیش از حد این هورمون ها در بدن شما منتج به نمایان شدن سندرم تحریک بیش از حد تخمدان ها (OHSS) می شود که در این حالت تخمدان ها ورم می کند و درد ایجاد می شود.
تعیین دقیق میزان داروی هورمونی که شما باید استفاده کنید تا منجر به این عارضه نشود ، مشکل است. تعداد کمی از زنان دچار موارد شدید این سندرم می شوند که باعث افزایش سریع وزن ، درد شکم ، استفراغ و تنگی نفس می گردد.
علائم های دیگر سندروم (OHSS):
مشکل تنفس
استفراغ یا حالت تهوع ادامه دارد
مشکل در تحمل مایعات
تورم شکم
کاهش ادرار
افزایش وزن بیش از ۳ کیلو در ۲ روز
شروع ناگهانی درد شکم
علائم دیگر مانند بی حسی صورت ، ضعف ، تورم اندام تحتانی یا قرمزی
سندروم (OHSS) اغلب با کاهش فعالیت ، نوشیدن مایعات غنی از الکترولیت ، تخلیه مایعات تجمع یافته در شکم ، داروی تهوع و درد ، نظارت دقیق و کنترل می شود.
شدت سندروم (OHSS) چقدر می تواند باشد؟
سندروم (OHSS) را می توان به صورت خفیف ، متوسط یا شدید طبقه بندی کرد. از هر سه زن یکی در هنگام تحریک کنترل شده تخمدان برای لقاح آزمایشگاهی (IVF) دارای علائم OHSS خفیف است. این علائم ممکن است شامل نفخ شکم خفیف ، حالت تهوع و افزایش وزن در اثر مایعات باشد. زنان با OHSS متوسط معمولاً بیشترین علائم مشابه را دارند. زنان با سندروم (OHSS) شدید معمولاً استفراغ می کنند و نمی توانند مایعات را پایین نگه دارند. آنها از تورم شکم احساس ناراحتی قابل توجهی می کنند. آنها می توانند دچار تنگی نفس شوند و لخته های خون در پاها ایجاد شود.
در همه موارد OHSS ، تخمدان ها بزرگ می شوند. اندازه تخمدان نشانگر درجه OHSS است. در صورت وجود علائم ، می توان سونوگرافی(۱) از طریق واژن یا شکم را برای اندازه گیری اندازه تخمدان و میزان مایعات جمع شده انجام داد.
چگونه سندروم (OHSS) درمان می شود؟
سندروم (OHSS) می تواند جدی باشد ، بنابراین نظارت دقیق و مدیریت علائم در هر زمان که پدیدار شود مهم است. این سندرم معمولا به طور خود به خود طی یک یا دو هفته برطرف می شود ولی اگر باردار باشید ، کمی بیشتر طول می کشد.
غرض از درمان ، از بین بردن ناراحتی شما ، کاهش فعالیت تخمدان ها جلوگیری از ایجاد عوارض آن است.
سندرم (OHSS) خفیف معمولا خود به خود بهبود می یابد. سندرم متوسط ، توسط بهترین متخصص زنان در تهران داروی ضد تهوع ، مسکن تجویز شده و آزمایش خون سونوگرافی درخواست و انجام می شود ، همچنین کشیدن آب اضافی توسط وارد کردن سوزن از طریق سونوگرافی واژینال به داخل شکم در صورت مصلحت دیدن پزشک انجام می گردد. در سندرم (OHSS) شدید تحریک بیش از حد تخمدان ها ، بایستی در بیمارستان بستری شوید تا تحت نظر پزشک و درمان های خاص قرار بگیرید. دارویی به نام کابرگولین نیز می تواند تجمع مایعات را کاهش دهد. بندرت نیازی به بستری شدن در بیمارستان است.
اگر سندرم (OHSS) با مراقبت های سرپایی بهبود نیابد ، ممکن است زن با نظارت دقیق در بیمارستان تحت درمان قرار گیرد. پزشک ممکن است مایعات وریدی (IV) و داروهای تهوع را تجویز کند و مایعات را از شکم خارج کند. در صورت لزوم ممکن است درمان حمایتی دیگری نیز انجام شود.
چه عوارض دیگری با OHSS شدید رخ می دهد؟
عوارض ناشی از OHSS می تواند شدید باشد. ممکن است دچار کمبود آب بدن شوید و فشار در شکم از مایعات زیاد افزایش یابد. این مشکلات می تواند منجر به تشکیل لخته های خونی در رگ های خونی شود. لخته های خون می توانند به ریه ها یا سایر اندام های مهم شما بروند. این می تواند به طور بالقوه تهدید کننده زندگی باشد.
باشناخت علائم ، علائم و شواهد آزمایشگاهی مبنی بر بدتر شدن OHSS و انجام درمان مناسب ، می توان از این عوارض جلوگیری کرد.
چه مدت طول می کشد تا OHSS بهتر شود؟
علائم OHSS معمولاً چند روز پس از تخمک گذاری ظاهر می شود. علائم معمولاً طی دو هفته برطرف می شوند ، مگر اینکه بارداری اتفاق بیفتد. زنان باردار اغلب پس از انجام آزمایش مثبت بارداری ، علائم را برای ۲-۳ هفته یا بیشتر ادامه می دهند. علائم آهسته آهسته از بین می روند و بقیه دوران بارداری تحت تأثیر قرار نمی گیرد.
آیا چیزی وجود دارد که بتواند خطر ابتلا به OHSS را کاهش دهد؟
چندین استراتژی برای کاهش خطر OHSS وجود دارد. کاهش دوز داروهای تحریک کننده تخمدان ممکن است خطر OHSS را کاهش دهد. استفاده از دارویی به نام لوپرولید به جای گنادوتریپین جفتی انسانی (hCG) برای آماده سازی تخمک ها برای رهاسازی می تواند از OHSS جلوگیری کند. داروی دیگری به نام کابرگولین نیز می تواند به کاهش تجمع مایعات کمک کند.
بارداری می تواند OHSS را بدتر یا طولانی تر کند. اگر زنی به OHSS مبتلا شود ، اجتناب از بارداری فوری با یخ زدن تخمک / جنین او برای انتقال در زمان بعدی می تواند به OHSS کمک کند تا سریعتر برطرف شود و از پیشرفت آن جلوگیری کند.
به برخی از بیمارانی که در معرض خطر بالای OHSS هستند ممکن است در زمان بازیابی تخمک مایعات اضافی IV داده شود. به موقع دادن مایعات IV می تواند از بدتر شدن علائم بعداً جلوگیری کند.
OHSS پس از القای تخمک گذاری یا تحریک تخمدان برای IVF نسبتاً شایع است.
زنان مبتلا به علائم OHSS به محض بروز علائم باید به پزشکی آشنا با تولید مثل کمک کنند.
معاینه استاندارد لگن معمولاً توصیه نمی شود زیرا تخمدان ها بزرگ شده و کیست هایی که وجود دارند ممکن است تحت فشار ترکیده شوند.
توصیه های لازم در منزل
۱ فعالیت بدنی سبک داشته باشید و از فعالیت های شدید خودداری کنید و از وارد شدن ضربه به شکم پرهیز نمایید.
۲ هر روز خودتان را وزن کنید (با یک وزنه ثابت) و اندازه دور کمر خود را بگیرید و هرگونه افزایش وزن و دور کمر را به پزشک اطلاع دهید.
۳ از رابطه جنسی با همسر خود پرهیز کنید تا درمان شوید زیرا رابطه جنسی در این شرایط باعث ایجاد درد و پارگی کیست تخمدان ها می شود.
۴ رژیم غذایی شما باید به صورتی باشد که از یبوست جلوگیری کند، بنابراین از سبزیجات ، میوه جات و مایعات فراوان استفاده کنید.
۵ خوردن سفیده تخم مرغ به میزان ۳-۲ عدد در روز توصیه می شود.
۶ درصورتیکه علایم بیماری شما بدتر شد ، به پزشک اطلاع دهید.