تعیین جنسیبت با IUI یا لقاح داخل رحمی روشی برای درمان ناباوری است. در این روش با قراردادن مستقیم اسپرم‌های آماده‌شده داخل رحم شانس بارداری را افزایش می‌دهند. نام دیگر iui لقاح مصنوعی است. این شیوه درمانی برای چه افرادی مناسب است؟ شیوه انجام آن چگونه است؟ چه معایبی دارد و نرخ موفقیت آن چقدر است؟ در ادامه به این سوالات پاسخ داده‌ایم.
تعیین جنسیت با IUI چیست؟
برخلاف نام تعیین جنسیت با iui، این روش تنها به میل شخصی به دختر یا پسردارشدن خلاصه نمی‌شود. این روش بیشتر برای درمان ناباوری، انتخاب جنسیت به دلیل پیشگیری از بیماری‌های ژنتیکی و کروموزومی مرتبط با جنسیت و همچنین تعادل جنسیتی در خانواده کاربرد دارد.
برای اطلاعات بیشتر: درمان ناباروری به روش IVF یا تلقیح آزمایشگاهی چگونه است؟
این موضوع با نگاه به روند تعیین جنسیت در طول تاریخ جالب و هیجان‌انگیز به نظر می‌رسد. تصور کنید در ابتدا زوجین برای تعیین جنسیت نوزاد تا تولد او صبر می‌کردند. سپس به کمک سونوگرافی جنسیت جنین در ماه سوم میسر شد. حالا علم به اندازه‌ای پیشرفت کرده است که والدین می‌توانند جنسیت فرزند خود را خودشان انتخاب کنند. تعیین جنسیت با آی یو آی کاربردهای گسترده و تاثیرگذاری دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
کاربردهای تعیین جنسیت با روش IUI
تعیین جنسیت با IUI (لقاح داخل رحمی) یک تکنیک برای افزایش شانس بارداری با جنسیت خاص است. این روش که به عنوان جداسازی اسپرم نیز شناخته می‌شود، شامل جداسازی سلول‌های اسپرم طبق DNA آنها، به‌ویژه کروموزوم‌های X (زنانه) و Y (مردانه) است. در ادامه برخی از دلایل رایج برای انتخاب تعیین جنسیت با IUI را آورده‌ایم:
- ناباوروری: در این روش اسپرم در تخمک قرار گرفته و احتمال تماس اسپرم و تخمک و بارداری افزایش می‌یابد. این روش ناباروری را درمان نمی‌کند اما شانس بچه‌دارشدن را افزایش میدهد.
- تعادل جنسیتی در خانواده: برخی از زوج‌ها ممکن است بخواهند فرزندی با جنسیت خاصی به دنیا آورند تا تعداد پسران و دختران در خانواده‌شان متعادل شود.
- جلوگیری از اختلالات ژنتیکی مرتبط با جنسیت: برخی از اختلالات ژنتیکی به جنسیت خاصی مرتبط هستند. به عنوان مثال، هموفیلی و دیستروفی عضلانی دوشن در مردان شایع‌تر است. انتخاب جنسیت به کاهش خطر انتقال این بیماری‌های خطرناک کمک می‌کند.
- ترجیح شخصی: برخی از زوج‌ها ممکن است ترجیح شخصی برای داشتن فرزندی با جنسیت خاصی داشته باشند.
برای اطلاعات بیشتر: تفاوت بین لقاح مصنوعی (IVF) و لقاح داخل رحمی (IUI)
چه کسانی می توانند از تعیین جنسیت با روش آی یو آی استفاده کنند؟
تعیین جنسیت با iui برای طیف مختلفی از افراد و با اهداف متنوعی قابل انجام است؛ البته برخی موارد قانونی یا شرعی باید در این مورد رعایت شود. برخی از افراد که این روش برایشان کاربردی و مناسب است عبارتند از:
- زن و شوهری که به دلایل پزشکی قادر به بچه‌دارشدن نیستند (ابتلا به اندومتریوز در خانم‌ها یا کاهش تعداد یا کیفیت پایین اسپرم‌ها).
- زوجینی که مشکلات ناباروری غیرقابل درمان دارند.
- زوجین هم‌جنس یا زنان تک والد که دوست دارند مادر شوند.
- زوجی که نگران ابتلای فرزند به بیماری ژنتیکی مرتبط با جنسیت هستند.
- ترجیح یا میل شخصی به انتخاب جنسیت فرزند
- تعادل جنسیتی در خانواده
خوب است بدانید که این روش نسبت به IVF کم‌هزینه‌تر و کم تهاجمی تر است.
چه کسانی نباید به سراغ تعیین جنسیت با روش آی یو آی بروند؟
تعیین جنسیت با IUI برای همه افراد مناسب نیست. در برخی موارد توصیه می‌شود افراد سراغ این روش نروند. افراد با ویژگی‌های زیر:
- ناباروری شدید مردانه: اختلالات مرتبط با اسپرم تاثیرگذاری آی یو آی را کاهش میدهد.
- اندومتریوز متوسط تا شدید: این وضعیت هم تاثیرگذاری IUI را کاهش میدهد.
- انسداد مجرای رحم: حالتی است که در آن گردن رحم به‌طور غیرعادی بسته است؛ این وضعیت هم انجام IUI را دشوار می‌کند.
- انسداد دوطرفه لوله‌های فالوپ: اگر هر دو لوله فالوپ مسدود شود، اسپرم به تخمک نمی‌رسد و آی یو آی عملا بی‌فایده است.
- ابتلا به عفونت‌های فعال: اگر یکی از زوجیم عفونت فعال داشته باشد توصیه این است که ابتدا عفونت را درمان کنند؛ در غیر این صورت روند ردمان طولانی و پیچیده می‌شود.
مزایای تعیین جنسیت با روش IUI
تعیین جنسیت با IUIچندین مزیت دارد که به آنها اشاره می کنیم:
- سهولت اجرا: نسبت به IVF ساده‌تر و کمتر تهاجمی است.
- درمان مقرون به صرفه: نسبت به دیگر فناوری‌های درمان ناباروری هزینه کمتری دارد.
- درمان سرپایی: این درمان نیاز به جراحی و بیهوشی ندارد و در کلینیک و سرپایی قابل انجام است. همین موضوع دوره نقاهت آن را کوتاهتر می‌کند.
- نتایج سریع تر: در این روش نسبت به سایر شیوه‌های درمان نتایج خود را سریع‌تر نشان می‌دهند.
- قابلیت تکرار: اگر با تلاش اول تعیین جنسیت با IUI بارداری رخ نداد می‌توان دوباره امتحان کرد.
برای اطلاعات بیشتر: درصد موفقیت IVF
معایب تعیین جنسیت با روش IUI
تعیین جنسیت با IUI چه معایبی دارد؟ خطرات و عوارض آن کدامند؟ در اغلب موارد تعیین جنسیت با IUI یا لقاح داخل رحمی روشی ساده و ایمن است. البته احتمال بروز عوارض زیر در برخی افراد دیده می‌شود:
- عفونت: احتمال عفونت پس از انجام آی یو آی در برخی افراد مشاهده شده است.
- لکه‌بینی: در فرآیند انجام IUI، یک لوله نازک به نام کاتتر را از طریق واژن به داخل رحم قرار می‌دهند. سپس اسپرم‌ها را از طریق لوله تزریق می‌کنند. در برخی از موارد، فرآیند قرار دادن کاتتر منجر به مقدار کمی خونریزی واژینال می‌شود که به آن لکه‌بینی می‌گویند. این عارضه حین فرآیند رخ میدهد و معمولاً تأثیری بر شانس بارداری ندارد.
- بارداری چندقلویی: انجام IUI به خودی خود منجر به بارداری دوقلو، سه قلو یا چند قلو نمی‌شود بلکه مصرف داروهای بارداری همزمام با این روش ریسک بارداری چندقلویی را افزایش میدهد. رشد بیشتر از یک جنین در رحم حساسیت‌ها و مراقبت‌های خاص خود را می‌طلبد. وزن پایین نوزادان هنگام تولد و زایمان زودرس از جمله خطرات بارداری دو یا چندقلو است.
- نرخ موفقیت پایین: تعیین جنسیت با IUI نرخ موفقیت پایینی دارد و از ۲ درصد تا ۲۰ درصد متغیر است. فاکتورهای مختلفی از جمله سن روی آن تاثیرگذار هستند.
- تاثیرات احساسی و نگرانی‌های اخلاقی: استرس و ترس از عدم تولد نوزاد با جنسیت مدنظر و مسائل اخلاقی، مذهبی و اجتماعی پیرامون انتخاب غیرطبیعی جنسیت از دیگر معایب آن برای برخی افراد و جوامع به حساب می آید.
- هزینه مالی: آی یو آی نسبت به دیگر روش‌ها هزینه کمتری دارد اما با این حال این هزینه‌ها برای برخی افراد با وجود نرخ موفقیت پایین درمانی پرریسک به حساب می آید.
برای اطلاعات بیشتر: چه عواملی باعث شکست ای وی اف (IVF) می شوند؟
با مداخلات پزشکی روی روند ترکیب اسپرم و تخمک و مداخلات هورمونی، عدم تعادل هورمون‌ها یا بروز عفونت از عوارض آن به حساب می‌آیند.
درصد موفقیت تعیین جنسیت با IUI
نرخ موفقیت IUI علاوه بر دلایل ناباروری به سن هم وابسته است. در واقع سن مهمترین فاکتور موفقیت در تعیین جنسیت با IUI است. انجام این عمل قبل از ۴۰ سالگی شانس بارداری را افزایش میدهد. با افزایش سن تعداد تخمک‌ها و کیفیت آنها کاهش می‌یابد. در جدول نرخ موفقیت آی یو آی در بازه‌های سنی مختلف را آورده‌ایم:
| رده سنی | نرخ موفقیت |
| ۲۰ تا ۳۰ سالگی | ۱۷.۶٪ |
| ۳۱ تا ۳۵ سالگی | ۱۳.۳٪ |
| ۳۶ تا ۳۸ سالگی | ۱۳.۴٪ |
| ۳۹ تا ۴۰ سالگی | ۱۰.۶٪ |
| بالای ۴۰ سال | ۵.۴٪ |
این اعداد را از منبعی قابل اعتماد و وبسایت پزشکی clevelandclinic برای شما آماده کردیم.
آیا IUI واقعا موثر است؟ طبق این جدول می‌توان گفت احتمال بارداری با این شیوه از ۵ تا ۲۰ درصد متغیر است. افراد با مشکلات ناباروی غیرمشخص، مشکلت مرتبط با مخاط دهانه و رحم و مشکلات مرتبط با اسپرم عملکرد بالایی دارد. در مواردی که فرد کیفیت اسپرم پایینی دارد یا به آندومتریوز مبتلاست، IUI بی‌تاثیر است. در چنین وضعیت‌هایی درمان IVF می‌تواند به فرد کمک کند.
آمادگی های قبل از تعیین جنسیت با روش IUI
پیش از آغاز فرآیند تعیین جنسیت با IUI باید معاینه پزشکی کامل و آزمایش‌های باروری (شما و همسرتان) را انجام دهید. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر است:
- معاینه رحم
- سونوگرافی رحم
- تجزیه و تحلیل مایع منی یا حاوی اسپرم
- غربالگری عفونت‌های مقاربتی و سایر بیماری‌های عفونی
- آزمایش خون
متخصص زنان و زایمان ممکن است مصرف اسیدفولیک را سه ماه قبل از اقدام تعیین جنسیت تجویز کند. پس از بررسی نتایج آزمایش و دیگر موارد متخصص با تایید شرایط و ارزیابی نسبی نرخ موفقیت روند را آغاز می‌کند. آمادگی برای انجام تعیین جنسیت با IUI شامل چند مرحله است که توجه به آن نرخ موفقیت را در متقاضیان درمان افزایش میدهد.
۱. توجه به دوره تخمک‌گذاری
زمان‌بندی در IUI بسیار مهم است، فرد باید به علائم تخمک‌گذاری توجه کند. سه روش برای یافتن روز تخمک‌گذاری عبارتند از:
- استفاده از کیت تخمک‌گذاری: برای یافتن روز آزادشدن تخمک می‌توانید از کیت تعیین روز تخمک گذاری (OPK) استفاده کنید. این کیت غلظت هورمون LH را بررسی می‌کند. در حالت عادی مقدار این هورمون در ادرار کم است اما ۱۲ تا ۳۶ ساعت قبل از تخمک‌گذاری سطح این هورمون به سرعت در بدن افزایش می‌یابد. با ترشح این هورمون تخمک از تخمدان آزاد می‌شود.
- آزمایش ترانس واژینال: این آزمایش معمولا بین روزهای ۵ تا ۱۰ بارداری انجام می‌شود. در طی سونوگرافی تصاویر تخمدان‌ها و رشد تخمک‌ها را نشان می‌دهند.
- تزریق HCG: HCG یا گنادوتروپین جفتی انسانی هورمونی است که موجب تحریک آزادکردن یک یا چند تخمک می‌شود.
برای اطلاعات بیشتر: مراقبت های قبل و بعد از ivf
۲. زمان بندی برای انجام IUI
در بیشتر موارد آی یو آی را یک یا دو روز پس از تخمک‌گذاری انجام می‌دهند. متخصص زنان و زایمان طبق این زمان‌بندی فرآیند لقاح مصنوعی را برنامه‌ریزی می‌کند.
۳. آماده سازی نمونه منی
شریک شما نمونه منی را در مطب پزشک ارائه داده یا یک ویال از اسپرم منجمد اهداکننده را ذوب و آماده می‌کنند. نمونه برای جداسازی اسپرم‌های بسیار فعال و سالم از اسپرم‌های بی‌کیفیت جدا می‌شود. در فرآیند شستشو عناصری که موجب واکنش‌ها و گرفتگی‌های شدید رحمی می‌شود را حذف می‌کند. یک نمونه کوچک و بسیار متمرکز از اسپرم‌های سالم، شانس بارداری را افزایش میدهد.
نحوه انجام آزمایش IUI برای تعیین جنسیت
تعیین جنسیت با IUI شامل چندین مرحله است تا شانس بارداری با جنسیت خاصی افزایش یابد. در اینجا یک نگاه کلی نحوه انجام این فرآیند آورده‌ایم:
- آماده‌سازی اسپرم: نمونه اسپرم جمع‌آوری شده و سپس شسته می‌شود تا سالم‌ترین اسپرم‌ها متمرکز شوند. این مرحله کیفیت اسپرم مورد استفاده برای تلقیح را افزایش میدهد.
- جداسازی اسپرم: سلول‌های اسپرم بر اساس کروموزوم‌هایشان (X یا Y) به دو نمونه جدا می‌شوند. این کار با استفاده از تکنیکی به نام فلوسایتومتری انجام می‌شود، جایی که اسپرم‌ها با یک رنگ فلورسنت رنگ‌آمیزی می‌شوند تا بین کروموزوم‌های X (زنانه) و Y (مردانه) تمایز قائل شوند.
- تحریک هورمونی: زنی که قصد بارداری دارد ممکن است تحت تحریک هورمونی قرار گیرد تا رشد و بلوغ تخمک‌ها را افزایش دهد.
- لقاح: نمونه اسپرم انتخاب شده سپس با استفاده از یک کاتتر نازک و انعطاف‌پذیر به طور مستقیم به داخل رحم تزریق می‌شود. این روش به گونه‌ای زمان‌بندی می‌شود که با تخمک‌گذاری همزمان شود تا شانس باروری موفقیت‌آمیز افزایش یابد.
**نکته: لکه‌بینی خفیف تا یکی دو روز پس از انجام آی یو آی طبیعی و موقت است.
برای اطلاعات بیشتر: بهترین دکتر آی وی اف در تهران
مراقبت های بعد از آی یو آی برای تعیین جنسیت
نکات مراقبتی بعد از آی یو آی نیازمند یک سری موارد مراقبتی ساده اما تاثیرگذار است. این موارد شانس موفقیت شما را افزایش می‌دهند:
- بلافاصله پس از درمان حدودا ۱۵ دقیقه دراز بکشید تا شانس موفقیت خود را بیشتر کنید.
- از فعالیت‌های سنگین و برداشتن اجسام با وزن بالا اجتناب کنید؛ پیاده‌روی و ورزش‌های سنگین منعی ندارد.
- رژیم غذایی سالم و غنی از سبزیجات و غلات کامل داشته باشید و به اندازه کافی آب بنوشید.
- با فعالیت‌هایی مثل مدیتیشن سطح استرس خود را کاهش دهید.
- هرگونه علائم غیرعادی مثل لکه‌بینی یا گرفتگی را به پزشک گزارش دهید.
- داروهای تجویزی پزشک را مصرف کنید و جلسات معاینه را فراموش نکنید.
نتایج تعیین جنسیت با آی یو آی
انجام تست بارداری در خانه دو هفته صبر کنید. آزمایش زودهنگام نتایج زیر را نشان میدهد:
- منفی کاذب: آزمایش نشانه‌ای از بارداری پیدا نمی‌کند؛ در حالی که در واقع شما باردار هستید. اگر هورمون‌های بارداری هنوز به سطحی نرسیده باشند که قابل اندازه‌گیری باشند، احتمالا نتیجه منفی کاذب بگیرید.
- مثبت کاذب: آزمایش بارداری را تشخیص میدهد در حالی که شما واقعاً باردار نیستید. اگر داروهای باروری مانند HCG مصرف کرده‌اید و دارو هنوز در سیستم بدن شماست احتمالا نتیجه مثبت کاذب بگیرید باشد.
ممکن است دو هفته پس از نتایج تست بارداری خانگی خود نیاز به مراجعه به متخصص زنان و زایمان داشته باشید. در این قرار ملاقات ممکن است یک آزمایش خون انجام دهید که در تشخیص هورمون‌های بارداری پس از لقاح تخمک توسط اسپرم بهتر است. اگر باردار نشدید، ممکن است قبل از انجام سایر درمان‌های باروری، دوباره IUI را امتحان کنید. اغلب، همان درمان برای ۳ تا ۶ دوره درمانی استفاده می‌شود تا شانس بارداری به حداکثر برسد.
انواع روش تعیین جنسیت با IUI
تعیین جنسیت با IUI شامل تکنیک‌هایی برای افزایش احتمال بارداری با جنسیت دلخواه جنین است. انواع اصلی آن عبارتند از:
- جداسازی اسپرم: این روش شامل جداسازی اسپرم براساس جنسیت موردنظر است. روش‌هایی مثل میکروسورت برای جداسازی اسپرم‌های حاوی کروموزوم X (زن) وY (مرد) قبل از لقاح استفاده می‌شود.
- روش‌های زمان بندی: تکنیک‌هایی مانند روش‌های شتلز و ولان بر اساس زمان‌بندی مقاربت یا لقاح برای ترجیح اسپرم X یا Y هستند. این روش‌ها کمتر قابل اعتماد هستند اما گاهی اوقات همراه با آی یو آی استفاده می‌شوند.
- آزمایش PGT: آزمایش ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGT) بیشتر با IVF مرتبط است، اما برای انتخاب جنین‌های با جنسیت خاص قبل از لانه‌گزینی در رحم کاربرد. این روش دقت بالایی و پیچیدگی بیشتری دارد.
- فلوسایتومتری: در این تکنیک پیشرفته اسپرم‌ها را با استفاده از لیزر برای تفکیک کروموزوم‌های X و Y جدا می‌کنند. اسپرم‌های جدا شده سپس برای IUI استفاده می‌شوند.
برای اطلاعات بیشتر: هزینه عمل IVF در سال ۱۴۰۳
تعیین جنسیت به روش IUI و بارداری دوقلو
بارداری دو یا چندقلو با روش IUI بسیار کم است. IUI شانس بارداری را افزایش میدهد اما بر احتمال دوقلوزایی تأثیر قابل توجهی ندارد. داروهای تحریک‌کننده تخمک می‌تواند تعداد تخمک‌ها را افزایش داده و احتمال دو یا چندقلوزایی را افزایش دهد. جداسازی اسپرم حاوی کروموزوم X یا Y روی دوقلوزایی تاثیر ندارد. انتخاب روش‌های دیگر بارداری مثل IVF یا آزمایش ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGT) برای بارداری دوقلو یا چندقلو مناسب‌تر است.
مقایسه انواع لقاح IUI و IVF
لقاح داخل رحمی (IUI) با لقاح آزمایشگاهی (IVF) متفاوت است؛ در روش IUI، لقاح در داخل لوله فالوپ بیمار انجام می‌شود. نمونه اسپرم جمع‌آوری و برای جداسازی اسپرم‌های با کیفیت شسته می‌شود. نمونه اسپرم در روز تخمک‌گذاری با استفاده از یک کاتتر به داخل رحم بیمار وارد می‌شود. با رسیدن اسپرم به تخمک لقاح افزایش می‌یابد. در روشIVF، اسپرم و تخمک در خارج از بدن بیمار (در آزمایشگاه) لقاح می‌یابند و سپس به عنوان جنین در رحم قرار می‌گیرند.
| IUI (لقاح داخل رحمی) | IVF (لقاح خارج رحمی) | |
| روش انجام | اسپرم را جمع‌آوری، شسته و در زمان تخمک‌گذاری به درون رحم تزریق می‌کنند | تخمک‌ها را از تخمدان‌ها جمع‌آوری، در آزمایشگاه با اسپرم لقاح داده و جنین را به رحم منتقل می‌کنند |
| محل لقاح | در لوله فالوپ | خارج از بدن، در آزمایشگاه |
| نوع درمان | کمتر تهاجمی | تهاجمی‌تر، جراحی جهت جمع‌آوری تخمک |
| نحوه تعیین جنسیت | ممکن با طریق تکنیک‌های جداسازی اسپرم | ممکن با تست ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGT) |
| نرخ موفقیت | نرخ موفقیت کمتر | نرخ موفقیت بیشتر |
| استفاده از داروها | احتمالا همراه با داروهای تحریک تخمک‌گذاری | تزریق هورمون‌ها برای تحریک تخمدان‌ها |
| کاندیداهای معمولی | مناسب برای مشکلات خفیف ناباروری؛ گزینه درمان در مراحل اول رفع ناباروری | برای مشکلات پیچیده‌تر ناباروری یا شکست سایر درمان‌ها |
| چندقلوزایی | احتمال کمتر چندقلوزایی به جز در موارد استفاده از داروهای باروری | احتمال بیشتر چندقلوزایی به دلیل امکان انتقال چندین جنین |
| هزینه | هزینه کمتر | هزینه بیشتر |
آیا IUI بهتر از IVF است؟
بیشتر افراد قبل از IVF، IUI را امتحان می‌کنند زیرا مقرون به صرفه‌تر و کمتر تهاجمی است. در برخی موارد، متخصص زنان و زایمان درصورت عدم گرفتن نتایج دلخواه گزینه نهایی (IVF) را توصیه می‌کند. شرایط فردی، سن، ملاحظات مالی و ارزیابی‌های پزشکی روی انتخاب شیوه درمان ناباروری تاثیرگذار هستند.
کلام پایانی
تعیین جنسیت با iui روشی نوین برای به دنیاآوردن یا انتخاب جنسیت فرزند است. این شیوه پزشکی برای درمان ناباروری، کاهش ریسک ابتلا به اختلالات ژنتیکی مرتبط با جنسیت، بچه‌دارشدن برای زنان تک والد و همچنین تعادل جنسیتی در خانواده کاربرد دارد. این شیوه معمولا یکی از آخرین گزینه‌های درمانی برای رفع ناباروری است. بسیاری از افراد با آی یو آی به نتیجه رسیده‌اند. در این مطلب به شرح کامل مزایا، معایب، کاندیدای مناسب و نامناسب، مقایسه با IVF و نحوه انجام IUI پرداختیم.