رحم در زنانی که زایمان نکرده اند ۵ تا ۶ سانتی متر طول دارد و ۶ تا ۷ سانتی متر در زنانی که زایمان می کنند. رحم که در داخل لگن، پشت مثانه و به قسمت واژن وصل می شود، یکی از اندام هایی است که تحرک کمی دارد. به دلیل ضعیف شدن رحم، ماهیچه های لگن و بافت های همبند نمی توانند حمایت کافی را دریافت کنند و به قسمت پایین حرکت می کنند. در این حالت که به آن افتادگی رحم می گویند، به دلیل ناتوانی ماهیچه ها و بافت های همبند در حمایت از رحم، رحم به پایین می لغزد.
اگرچه افتادگی خفیف نیازی به درمان افتادگی رحم فوری ندارد، اما افتادگی شدید رحم باید تحت درمان قرار گیرد زیرا کیفیت زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار می دهد. علائم افتادگی رحم شامل احساس سنگینی یا استرس در لگن، بی اختیاری ادرار، درد در ناحیه کمر و ظاهر شدن بافت اضافی در قسمت واژن است.
پس از انجام معاینات متخصص زنان و زایمان، درمان مناسب ترتیب داده می شود. پس از معاینات و آزمایشات، برنامه درمانی مناسب انتخاب می شود. افتادگی رحم مهمترین دلیل برای زنان بالای ۵۵ سال برای انجام هیسترکتومی است.
افتادگی رحم چیست؟
افتادگی رحم حالتی است که رحم از جایی که باید در حالت عادی در آن ثابت باشد، آویزان می شود. عضلات لگن و بافت های همبند به دلایل مختلف مانند زایمان طبیعی، بارداری چند قلو، کمبود هورمون استروژن و افزایش سن شل می شوند.
به دلیل ضعف این عضلات، رحم آویزان می شود. همچنین ممکن است این افتادگی آنقدر پیشرفته باشد که از بیرون واژن قابل مشاهده باشد. اگرچه افتادگی رحم در هر موردی نیازی به درمان ندارد، اما اگر در فعالیت های روزانه فرد اختلال ایجاد کند، باید این مشکل را درمان کرد.
علائم افتادگی رحم چیست؟
رحم اندامی است که جنین در آن به رشد خود ادامه می دهد و ممکن است به دلایل مختلف آویزان شود. افتادگی جزئی رحم معمولاً هیچ علائمی ندارد. با این حال، برخی از بیماران از کمردرد شکایت دارند که از صبح با شدت خفیف شروع می شود و در طول روز افزایش می یابد.
در برخی موارد، شکایاتی مانند احساس سنگینی در قسمت پایین شکم یا احساس درد نیز ممکن است دیده شود. علائم افتادگی رحم را می توان به شرح زیر فهرست کرد:
- ناتوانی در دفع ادرار
- ادرار بی اختیار
- مشکلات حرکات روده
- درد در قسمت پایین کمر
- خونریزی واژینال
- افزایش میزان ترشحات واژن
- درد در هنگام آمیزش جنسی
- احساس می کنید چیزی از واژن خارج می شود
- بیرون زدگی بافت از واژن
چه چیزی باعث افتادگی رحم می شود؟
ضعیف شدن ماهیچه ها و رباط های لگن که رحم را ثابت نگه می دارد، باعث افتادگی رحم می شود. دلایل ضعیف شدن ماهیچه ها و بافت های همبند و در نتیجه افتادگی رحم را می توان به شرح زیر توصیف کرد:
- سن بالا
- کاهش میزان ترشح هورمون استروژن پس از یائسگی
- تعداد زایمان زیاد
- بارداری چند قلو
- به دنیا آمدن نوزاد بزرگ
- زایمان طبیعی
- تروماهای مادرزادی
- جراحی در ناحیه لگن
- داشتن بافت همبند ضعیف ژنتیکی
- اضافه وزن
- سرفه مزمن
- یبوست مزمن
همچنین بخوانید: تفاوت بین سزارین و زایمان طبیعی
برخی از علل افتادگی را نیز می توان به عنوان عوامل خطر دسته بندی کرد. به عنوان مثال، یبوست مزمن، سرفه یا بلند کردن مداوم اجسام سنگین نیز از عوامل ایجاد این افتادگی هستند. درمان برخی از بیماری ها یا تغییر سبک زندگی می تواند به جلوگیری از افتادگی رحم کمک کند.
درجه افتادگی رحم چیست؟
افتادگی رحم را می توان به شکل ناقص یا کامل طبقه بندی کرد.
افتادگی ناقص رحم: رحم تا حدی جابجا شده است اما بیرون زده نیست.
افتادگی کامل رحم: بخشی از رحم از دهانه واژن بیرون زده است. شدت افتادگی به قسمتی که رحم خارج می شود ، بستگی دارد.
آیا می توان از افتادگی رحم پیشگیری کرد؟
اگرچه این افتادگی یک اختلال قابل پیشگیری نیست، اما کاهش عوامل تاثیرگذار، احتمال افتادگی رحم را کاهش می دهد. به خصوص برای افرادی که در خانواده خود سابقه این افتادگی دارند، رهایی از اضافه وزن، ورزش برای تقویت عضلات زیر شکم، کنترل مشکلات طولانی مدتی مثل یبوست، ترک سیگار و درمان بیماری که باعث سرفه مداوم شما می شود می تواند از افتادگی رحم جلوگیری کند.
اگر افتادگی رحم درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
این افتادگی نیازی به درمان ندارد. با این حال، اگر رحم از واژن بیرون زده باشد، می تواند باعث برخی مشکلات سلامتی شود. در چنین مواردی، رحم در سطحی قرار دارد که می تواند لباس زیر را لمس کند و منجر به ایجاد زخم شود.
افتادگی رحم ممکن است به این معنی باشد که سایر اندام های لگنی نیز دچار افتادگی شده است. سیستوسل که به پرولاپس مثانه معروف است، تورم در دیواره قدامی واژن ایجاد می شود. ادرار کردن سخت می شود و عفونت ادراری عود می کند. ضعیف شدن بافت همبند در ناحیه روده منجر به بدتر شدن حرکات روده و تغییر در عادات اجابت مزاج می شود. بنابراین، ارزیابی گزینه های درمانی در صورت وجود افتادگی رحم بسیار مهم است.
افتادگی رحم چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص افتادگی رحم را می توان در طول کنترل های معمول متخصص زنان و زایمان انجام داد. در برخی موارد، این معاینات به تنهایی برای تشخیص این بیماری کافی است. با این حال، اکثر افراد مبتلا به افتادگی رحم از این وضعیت آگاه هستند. وجود یک یا چند مورد از علائم افتادگی رحم باعث می شود که پزشک افتادگی رحم را تشخیص دهد. پزشک ابتدا به شرح حال بیمار گوش می دهد و سپس معاینه لگن را انجام می دهد.
در طول معاینه، پزشک از بیمار می‌خواهد که برای یررسی میزان بیرون زدگی رحم به داخل واژن فشار بیاورد. برای کنترل وضعیت عضلات لگن ، از بیمار می خواهد که ماهیچه هایش را طوری منقبض کند که انگار ادرارش را نگه داشته است.
علاوه بر این، پزشک ممکن است چند سوال کوچک از شما بپرسد، تا ببیند شکایات مربوط به افتادگی رحم تا چه اندازه کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار داده است. در نتیجه ارزیابی ها، افتادگی تشخیص داده می شود. روش درمان با توجه به شدت افتادگی رحم تعیین می شود.
برای اطلاعات بیشتر: عکس رنگی رحم ( هیستروسالینگوگرام ) چیست؟
راه های درمان
درمان افتادگی رحم خفیف رحم معمولاً نیازی به درمان ندارد. با این حال، با پیشرفت افتادگی، ممکن است نیاز به درمان پزشکی باشد. در چنین مواردی، پزشک ممکن است تمریناتی را برای تقویت عضلات لگن توصیه کند. علاوه بر این موارد، توصیه هایی مانند بلند نکردن وزن سنگین، پرهیز از سرفه مزمن و یبوست نیز می تواند ارائه شود.
گزینه های درمانی متفاوتی در درمان شدید رحم که نیاز به درمان دارد، اجرا می شود. عامل دیگری که نوع درمان افتادگی رحم را تعیین می کند به باردار شدن یا نشدن فرد بستگی دارد. اگر فرد بخواهد بچه دار شود می توان از حلقه واژینال یا پساری واژینال استفاده کرد.
پزشک پس از تعیین اندازه مناسب پساری با توجه به اندازه رحم، نحوه استفاده از حلقه را به طور دقیق به بیمار آموزش می دهد. حلقه واژینال می تواند به طور ایمن در حین رابطه جنسی استفاده شود، از رحم حمایت می کند و از آویزان شدن آن جلوگیری می کند.
یکی دیگر از روش های درمان افتادگی رحم، عمل جراحی است که به جراحی افتادگی رحم معروف است. در این مرحله نسبت به شدت بیماری ممکن است دو گزینه متفاوت برای بیمار ارائه شود. برای ترمیم بافت‌های لگن، بافت‌های ضعیف شده با بافت مصنوعی جایگزین می‌شود.
یکی دیگر از گزینه های جراحی هیسترکتومی است که در افتادگی شدید رحم انجام می شود. هیسترکتومی که با جراحی باز یا لاپاراسکوپی قابل انجام است، برداشتن کامل رحم است.
فاکتورهای تعیین کننده در تمامی این گزینه های درمانی، شکایات بیمار، شدت افتادگی و اینکه آیا فرد قصد بارداری دارد یا خیر. با توجه به این اطلاعات، پزشک به همراه بیمار تصمیم می گیرد که کدام رویکرد درمانی برای او مناسب است.
نحوه انجام تمرینات کگل
- ماهیچه های کف لگن خود را سفت کنید انگار می خواهید مانع عبور گاز شوید.
- انقباض را به مدت ۵ ثانیه حفظ کنید، سپس به مدت ۵ ثانیه استراحت کنید.
- اگر این کار خیلی سخت است، می توانید با ۲ ثانیه شروع کنید و ۳ ثانیه استراحت کنید.
- سعی کنید هر روز حداقل ۳ ست ۱۰ عددی این تمرین را انجام دهید.
- هنگامی که تمرینات کگل توسط فیزیوتراپیست آموزش داده می شود، می توان به نتایج موفق تری دست یافت.
- پس از یادگیری روش صحیح، می توانید تمرینات کگل را در طول روز انجام دهید.
برای اطلاعات بیشتر: ورزش کگل برای تنگی واژن
آیا برداشتن رحم برای درمان کافی است؟
دلیل افتادگی ، تحلیل رفتن رباط‌ها و عضلات کف لگن است که رحم را نگه می‌دارند. در این افتادگی، برداشتن رحم راه حل ایده‌آلی نیست و اکثر بیماران پس از درمان افتادگی رحم واژن می شوند. در بیماران جوان تر، این افتادگی را می توان به راحتی بدون برداشتن رحم اصلاح کرد.
به همین دلیل در جراحی های افتادگی رحم، چه رحم برداشته شود و چه نشود، باید رحم یا واژن را روی یک رباط قوی قرار داد. برداشتن رحم به تنهایی روش موثری نیست.
تقریباً ۵۰ درصد از زنانی که در سن بالای ۳۰ سال زایمان کرده اند، دچار افتادگی شده اند. با این وجود، تنها ۲۰ درصد از این موارد در سطحی هستند که باعث شکایت شوند. در صورت شکایت از افتادگی می توانید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید و در صورت نیاز گزینه درمانی مناسب را ارزیابی کنید. برایتان روزهای تندرستی آرزومندیم.