سالپنژیت یا عفونت لوله های رحم

سلامت دستگاه تولیدمثل زنان نقش حیاتی در زندگی و کیفیت سلامت کلی آن‌ها دارد. یکی از مشکلات شایعی که می‌تواند بر باروری و سلامت عمومی زنان تأثیر بگذارد، سالپنژیت یا عفونت لوله‌های رحم است. این بیماری که معمولاً به عنوان بخشی از عفونت التهابی لگن (PID) شناخته می‌شود، می‌تواند به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد شود و در صورت عدم درمان مناسب، عوارض جدی مانند ناباروری، بارداری خارج رحمی یا درد مزمن لگنی را به همراه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی علت‌ها، علائم، روش‌های تشخیص و درمان سالپنژیت پرداخته و اهمیت پیشگیری و آگاهی در مورد این بیماری را بررسی خواهیم کرد. هدف ما ارائه اطلاعاتی کاربردی و علمی برای ارتقاء آگاهی و کمک به مدیریت بهتر این بیماری در جامعه است.

همچنین بخوانید: علائم و راه های درمان زخم رحم

سالپنژیت یا عفونت لوله های رحم چیست؟

سالپنژیت نوعی بیماری التهابی لگن (PID) است. PID به عفونت اندام‌های تولیدمثل اشاره دارد که زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌های مضر وارد دستگاه تولیدمثل شوند. سالپنژیت و سایر انواع PID معمولاً ناشی از عفونت‌های مقاربتی (STIs) هستند که شامل باکتری‌هایی مانند کلامیدیا یا گنوره (سوزاک) می‌شوند.

سالپنژیت باعث التهاب لوله‌های رحمی می‌شود. این التهاب می‌تواند به راحتی از یک لوله به لوله دیگر گسترش یابد، بنابراین هر دو لوله ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند. در صورت عدم درمان، سالپنژیت می‌تواند به عوارض طولانی مدت منجر شود.

انواع سالپنژیت

سالپنژیت حاد: این نوع اغلب همراه با بیماری التهابی لگن (PID) رخ می‌دهد. علائم شایع آن شامل ترشحات زرد و بدبو از واژن و درد هنگام قاعدگی یا در طول رابطه جنسی است.

سالپنژیت مزمن: علائم در این نوع معمولاً خفیف‌تر هستند، اما به مدت طولانی باقی می‌مانند و ادامه دارند. گاهی اوقات، سالپنژیت مزمن پس از سالپنژیت حاد ایجاد می‌شود.

علائم عفونت لوله های رحم

همه زنانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، علائم را تجربه نمی‌کنند. در صورتی که علائم وجود داشته باشند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• ترشحات بدبوی واژینال 
• ترشحات زرد رنگ واژینال 
• درد هنگام تخمک‌گذاری، قاعدگی یا رابطه جنسی 
• لکه‌بینی بین دوره‌های قاعدگی 
• درد مبهم در قسمت پایین کمر 
• درد شکم 
• حالت تهوع 
• استفراغ 
• تب 
• تکرر ادرار 

همچنین بخوانید: رحم جایگزین چیست؟

این بیماری می‌تواند به صورت حاد ظاهر شود، یعنی به طور ناگهانی و با علائم شدید، یا به صورت مزمن باشد، یعنی برای مدت طولانی باقی بماند و علائم کمی داشته باشد یا حتی بدون علائم باشد.

گاهی اوقات، علائم ممکن است بدون درمان از بین بروند و این تصور اشتباه را ایجاد کنند که عفونت اصلی دیگر وجود ندارد. اما اگر عفونت درمان نشود، می‌تواند به عوارض طولانی‌مدت منجر شود.

علل ایجاد سالپنژیت

• عفونت

سالپنژیت اغلب به دلیل عفونت باکتریایی که از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود، ایجاد می‌شود. باکتری کلامیدیا تراکوماتیس (کلامیدیا) و نیسریا گونوره‌آ (گنوره یا سوزاک) عامل بیشتر موارد سالپنژیت هستند. باکتری‌های دیگری مانند مایکوپلاسما، استافیلوکوک و استرپتوکوک نیز می‌توانند باعث این بیماری شوند. این باکتری‌ها از طریق تماس جنسی وارد بدن شده و به لوله‌های رحمی گسترش می‌یابند. همچنین، دلایل غیرمعمولی مانند سل نیز می‌توانند باعث سالپنژیت شوند.

• عملیات یا جراحی های قبلی

اگرچه نادر است، اما ممکن است سالپنژیت پس از انجام جراحی‌های خاص ایجاد شود، زیرا باکتری‌ها می‌توانند از طریق واژن وارد بدن شده، به رحم و سپس به لوله‌های رحمی منتقل شوند. این وضعیت می‌تواند پس از اقداماتی مانند بیوپسی رحم، لاپاروسکوپی، هیستروسکوپی یا هنگام نصب آی‌یودی (IUD) رخ دهد. همچنین ممکن است پس از سزارین نیز این عفونت به وجود آید.

 عوامل خطر عفونت لوله های رحم

از آنجا که عفونت‌های مقاربتی (STIs) شایع ترین علل سالپنژیت هستند، هر چیزی که خطر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی را افزایش دهد، می‌تواند خطر سالپنژیت را نیز افزایش دهد. افرادی که از نظر جنسی فعال هستند، به‌ویژه کسانی که شرکای جنسی متعددی دارند یا از وسایل محافظتی مانند کاندوم استفاده نمی‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های باکتریایی هستند.

همچنین بخوانید: علائم التهاب دهانه رحم

عفونت لوله های رحم چطور تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان برای تشخیص سالپنژیت از یک معاینه فیزیکی، شامل معاینه لگن استفاده می‌کنند. این معاینه معمولاً تشخیص کلی بیماری التهابی لگن (PID) را ارائه می‌دهد. اما برای تشخیص قطعی سالپنژیت، نیاز به تصویربرداری یا گاهی اوقات لاپاروسکوپی است.

پزشک ممکن است یکی یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را نیز درخواست کند:

• آزمایش ادرار و خون: این آزمایش‌ها می‌توانند به تعیین وجود عفونت کمک کنند.
• کشت واژن: در این روش، پزشک نمونه‌ای از ترشحات واژنی را برداشته و برای بررسی باکتری‌های خاص آزمایش می‌کند.
• سونوگرافی: سونوگرافی می‌تواند به پزشک کمک کند تا دید بهتری از اندام‌های لگنی برای شناسایی مشکلات احتمالی داشته باشد.
• هیستروسالپنگوگرام: این نوع خاصی از رادیوگرافی است که از رنگ کنتراست برای شناسایی انسدادهای موجود در لوله‌های رحمی استفاده می‌کند.
• لاپاروسکوپی: لاپاروسکوپی یک روش جراحی است که بهترین دید از لوله‌های رحمی را به پزشک می‌دهد. این جراحی به صورت سرپایی انجام می‌شود، به این معنی که بیمار می‌تواند در همان روز به خانه بازگردد.

برای اطلاعات بیشتر: جراحی لاپاروسکوپی چگونه انجام می شود؟

روش های درمان سالپنژیت

درمان سالپنژیت شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن عفونت است. پزشک معمولاً قرص‌هایی را تجویز می‌کند که به مدت ۱۴ روز مصرف می‌شوند. در موارد شدیدتر سالپنژیت، ممکن است نیاز به آنتی‌بیوتیک‌هایی باشد که از طریق یک خط وریدی (IV) تزریق می‌شوند. خط وریدی یک لوله نرم است که دارو را مستقیماً وارد رگ می‌کند.

اگر باکتری‌ها باعث تشکیل آبسه شوند، پزشک ممکن است تخلیه آن را توصیه کند. در صورتی که انسداد یا چسبندگی در لوله‌ها ایجاد شود، پزشک ممکن است بخواهد بافت اسکار را به صورت جراحی برداشته و لوله‌های رحمی را ترمیم کند. این روش به ویژه برای افرادی که قصد بارداری دارند مفید است. لقاح مصنوعی (IVF) نیز می‌تواند گزینه‌ای برای افرادی باشد که به سالپنژیت مبتلا بوده و تمایل به بارداری دارند.

شرکای جنسی شما نیز ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. آن‌ها را تشویق کنید تا برای عفونت‌های مقاربتی (STIs) آزمایش دهند تا از انتشار عفونت جلوگیری شود. همچنین، تا زمانی که درمان آنتی‌بیوتیکی سالپنژیت کامل نشده است، باید از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید.

سالپنژیت چگونه گسترش می‌یابد؟

سالپنژیت معمولاً به دلیل یک عفونت باکتریایی که از طریق فعالیت جنسی منتقل می‌شود، ایجاد می‌شود. داشتن رابطه جنسی بدون محافظت، خطر انتشار عفونت را افزایش می‌دهد. در حالی که سالپنژیت ممکن است تنها یک لوله رحمی را تحت تأثیر قرار دهد، معمولاً عفونت به لوله رحمی دیگر نیز گسترش می‌یابد.

برای اطلاعات بیشتر: عکس رنگی رحم ( هیستروسالینگوگرام )

عوارض سالپنژیت

اگر سالپنژیت درمان نشود، ممکن است عوارض زیر ایجاد شود:

• گسترش عفونت به سایر بخش‌های بدن، از جمله رحم و تخمدان‌ها
• درد طولانی مدت در ناحیه لگن و شکم
• ایجاد بافت اسکار، چسبندگی و انسداد در لوله‌های رحمی که می‌تواند منجر به ناباروری شود
• تشکیل آبسه در لوله‌های رحمی
• بارداری خارج رحمی

آیا می‌توانم از عفونت لوله های رحم پیشگیری کنم؟

پیشگیری از سالپنژیت به دلیل ارتباط مستقیم آن با عفونت‌های مقاربتی (STIs) امکان‌پذیر است. با رعایت نکات زیر می‌توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید:

• رعایت رابطه جنسی ایمن: استفاده از کاندوم یا دنتال دم در روابط جنسی، اجتناب از رابطه جنسی با افرادی که وضعیت سلامت آن‌ها مشخص نیست
• کاهش تعداد شرکای جنسی: داشتن یک شریک جنسی مطمئن می‌تواند خطر عفونت را کاهش دهد
• چکاپ‌های منظم پزشکی: انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای تشخیص زودهنگام عفونت‌های مقاربتی.
• اجتناب از دوش‌های واژینال: دوش‌های واژینال می‌توانند تعادل باکتری‌های مفید واژن را برهم زده و خطر عفونت را افزایش دهند.
• رعایت بهداشت فردی: تمیز نگه داشتن ناحیه تناسلی و رعایت بهداشت مناسب در طول دوره قاعدگی.
• درمان سریع عفونت ها: درمان زودهنگام عفونت‌های مقاربتی یا لگنی برای جلوگیری از پیشرفت عفونت به لوله‌های رحمی.

همچنین بخوانید: عمل میومکتومی (عمل فیبروم رحم)

سخن پایانی

سالپنژیت یکی از مشکلات جدی در سلامت زنان است که می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر باروری و کیفیت زندگی داشته باشد. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب این بیماری، کلید پیشگیری از عوارض جدی مانند ناباروری و بارداری خارج رحمی است. آگاهی از علل، علائم و روش‌های پیشگیری از این بیماری نه تنها به ارتقاء سلامت فردی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند در کاهش شیوع آن در جامعه مؤثر باشد.

رعایت نکات بهداشتی، داشتن روابط جنسی ایمن و مراجعه به موقع به پزشک در صورت مشاهده علائم، ابزارهای مهمی در کنترل و مدیریت این بیماری هستند. با افزایش آگاهی و توجه به اهمیت سلامت دستگاه تولیدمثل، می‌توانیم گامی مؤثر در جهت بهبود سلامت زنان و پیشگیری از مشکلات مرتبط با این بیماری برداریم.