کیست اندومتریوز که به عنوان کیست شکلاتی نیز شناخته می شود، یک بیماری مزمن است که در بافت آندومتر پوشاننده سطح داخلی رحم در تخمدان ها، لوله های فالوپ یا نواحی خارجی رحم مانند حفره شکمی ایجاد می شود. اگر کیست اندومتریوز در تخمدان ها ته نشین شود، بر کیفیت تخمک ها و همچنین عملکرد لوله های فالوپ تأثیر منفی می گذارد و باعث ایجاد چسبندگی در قسمت داخلی حفره شکمی می شود. این بیماری اغلب تا زمانی که ناباروری بیمار تشخیص داده نمی شود ، جدی گرفته نمی شود، زیرا علائم آن دست کم گرفته می شود. تنها روش قطعی برای تشخیص آندومتریوز، نگاه کردن به شکم با دوربین و ورود به ناف با روش لاپاراسکوپی است.
کیست اندومتریوز (کیست شکلاتی)
کیست اندومتریوز بیماری است که بیشتر در بافتی رخ می دهد که تخمدان ها، لوله های فالوپ و لگن را می پوشاند. اگرچه این یک بیماری شایع است که تقریباً ۱۷۶ میلیون زن در سنین باروری را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می دهد، اما میزان آگاهی از آن بسیار پایین است. اگرچه این بیماری می تواند زنان را در هر گروه سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما در زنان ۳۰ تا ۴۰ ساله بیشتر دیده می شود.
علل ایجاد کیست اندومتریوز چیست ؟
دقیقاً مشخص نیست که علت این بیماری چیست. اما چند نظریه برای علت ایجاد این کیست مطرح شده است:
۱. عوامل ژنتیکی
این بیماری معمولاً برخی از قومیت ها را بیشتر از سایرین تحت تأثیر قرار می دهد. اگر فردی سابقه خانوادگی آندومتریوز داشته باشد، خطر ابتلا به این بیماری در این فرد بیشتر از افراد عادی است.
۲. قاعدگی در جهت مخالف
با قاعدگی، بافت آندومتر پوشش دهنده رحم از طریق واژن از بدن دفع می شود. اگر خونریزی به سمت عقب وجود داشته باشد، بافت آندومتر از لوله های فالوپ به داخل حفره شکمی جریان می یابد و باعث تشکیل کیست آندومتریوز می شود.
۳. مشکل در سیستم ایمنی
مشکلات در مقابله با بیماری و عفونت به دلیل مشکل در سیستم ایمنی ممکن است عاملی مهم در ایجاد کیست آندومتریوز باشد.
گسترش سلول های آندومتر به قسمت های مختلف بدن از طریق گردش خون یا سیستم لنفاوی. ( سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی است و از مجموعه ای از لوله ها و غدد تشکیل شده است. )
“هیچ یک از این تئوری ها نمی توانند به طور کامل علت بروز آندومتریوز را توضیح دهند. این بیماری ممکن است در اثر ترکیبی از عوامل مختلف ایجاد شود.”
علائم کیست اندومتریوز (کیست شکلاتی) چیست؟
مهمترین علامتی که در کیست شکلاتی مشاهده می شود، درد کشاله ران است که معمولاً با دوره های قاعدگی ترکیب می شود. اگرچه اکثر زنان دوره قاعدگی دردناکی دارند، اما افرادی که کیست آندومتریوز دارند درد بسیار شدیدتری را تجربه می کنند. شدت درد ممکن است با گذشت زمان افزایش یابد. علائم متداول کیست اندومتریوز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
۱. دوره قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
درد و گرفتگی لگن معمولا قبل از قاعدگی شروع می شود و برای چند روز ادامه می یابد. همچنین ممکن است درد در ناحیه کمر و شکم وجود داشته باشد.
۲. درد هنگام مقاربت جنسی
درد در حین یا بعد از مقاربت در اندومتریوز تجربه می شود.
۳. درد در هنگام دفع ادرار
ممکن است شکایاتی از درد در هنگام ادرار وجود داشته باشد که در طول دوره های قاعدگی بیشتر می شود.
۴. خون ریزی بیش از حد
گاهی اوقات، خونریزی بیش از حد در طول دوره های قاعدگی یا خونریزی غیر طبیعی بین دوره ها ممکن است رخ دهد.
۵. ناباروری
آندومتریوز اغلب برای اولین بار در افرادی که برای درمان نازایی به دنبال مراقبت های پزشکی هستند، تشخیص داده می شود.
۶. سایر علائم و نشانه ها
علائمی مانند خستگی بیش از حد ، اسهال، یبوست، نفخ، حالت تهوع به ویژه در دوران قاعدگی دیده می شود.
شدت درد یک شاخص مناسب برای تشخیص دقیق کیست آندومتریوز نیست. درد شدید ممکن است در اندومتریوز خفیف وجود داشته باشد و برعکس آندومتریوز شدید ممکن است در زنان با درد خفیف تشخیص داده شود.
کیست آندومتریوز گاهی اوقات می تواند با سایر شرایطی که می تواند باعث درد در کشاله ران و شکم شود، مانند بیماری التهابی لگن یا کیست تخمدان اشتباه گرفته شود. همچنین می تواند با سندرم روده تحریک پذیر ، یبوست و گرفتگی شکم اشتباه گرفته شود. سندرم روده تحریک پذیر ممکن است همراه با اندومتریوز باشد که تشخیص این بیماری را دشوارتر می کند.
بسیاری از زنان تا زمانی که اقدام به بارداری نکنند از این بیماری آگاه نمی شوند. حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از زنان مبتلا به کیست اندومتریوز مشکلات ناباروری را تجربه می کنند، زیرا این بیماری به مرور زمان بدتر می شود. زیرا هیچ راهی برای خروج خون از بافت آندومتر که به اشتباه به سمت حفره شکمی جریان دارد، وجود ندارد.
کیست آندومتر بیشتر در کدام قسمت بدن دیده می شوند؟
آندومتریوز بیشتر در تخمدان ها دیده می شود، اما می تواند در کانون های دیگر مشاهده شود:
- لوله های فالوپ
- رباط هایی که از رحم حمایت می کنند
- روده ها
- مثانه
- واژن
- فضای داخلی بین واژن و روده
- محیط بیرونی رحم
- جای زخم ناشی از جراحی شکم
کیست اندومتریوز چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص آندومتریوز و سایر بیماری هایی که می توانند باعث درد لگن شوند، پزشک سابقه پزشکی بیمار را بررسی می کند. آزمایش‌هایی برای بررسی نشانه‌های فیزیکی اندومتریوز عبارتند از:
معاینه لگن
ناهنجاری در اندام های تناسلی و ساختارهای کیستیک ناشی از آندومتریوز را می توان با معاینه لگنی، یعنی معاینه توسط متخصص زنان تشخیص داد.
سونوگرافی
سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای مشاهده اندام های داخلی بدن استفاده می کند. برای ثبت تصاویر، دستگاهی به نام مبدل در داخل شکم یا واژن قرار می گیرد (سونوگرافی ترانس واژینال). ممکن است تشخیص کیست اندومتریوز با سونوگرافی استاندارد امکان پذیر نباشد. اگر بیمار دارای کیست اندومتریوز باشد، می توان آنها را با USG تشخیص داد.
۴. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
MRI معاینه ای است که از میدان های مغناطیسی و امواج رادیویی برای به دست آوردن تصاویر دقیق از اندام ها و بافت ها استفاده می کند. ام آر آی به تشخیص و برنامه ریزی دقیق روش درمانی کمک می کند. این اطلاعات دقیق در مورد محل و اندازه بافت های آندومتر واقع در خارج از رحم می دهد.
۵. لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی تحت بیهوشی عمومی با وارد شدن به شکم از طریق یک برش کوچک در نزدیکی ناف انجام می شود. این روش با کمک یک لوله نازک با یک دوربین در انتهای آن انجام می شود. با استفاده از لاپاراسکوپی بافت های آندومتر واقع در خارج از رحم بررسی می شود. لاپاراسکوپی اطلاعاتی در مورد محل، وسعت و اندازه کیست آندومتر به دست آورد. در صورت لزوم، ممکن است برای آزمایش های بیشتر نمونه گرفته شود. این بیماری را می توان با برداشتن کیست آندومتریوز در طی لاپاراسکوپی به طور کامل درمان کرد. بنابراین، تشخیص و درمان تنها با یک عمل انجام می شود.
اندومتریوز چگونه درمان می شود؟
کیست اندومتریوز را می توان با دارو یا جراحی درمان کرد. گاهی اوقات ممکن است مصرف دارو و جراحی در کنار یکدیگر نیاز باشد. در روند درمان ابتدا تجویز دارو توصیه می شوند. در صورت عدم موفقیت ، گزینه های درمان جراحی ارزیابی می شوند.
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی برای تسکین درد و گرفتگی عضلات در طول دوره قاعدگی تجویز می شوند. برای زنانی که برنامه باردار نیستند ، می توان هورمون درمانی را شروع کرد. مکمل های هورمونی در کاهش یا از بین بردن درد اندومتریوز موثر است. در طول چرخه قاعدگی، ترشح هورمون در بدن ابتدا افزایش می یابد و سپس کاهش می یابد و باعث خونریزی بافت های پاتولوژیک آندومتر می شود. مکمل های هورمونی می تواند ضخیم شدن بافت آندومتر را کند کرده و از تشکیل بافت جدید آندومتر جلوگیری کند. هورمون درمانی راه حل دائمی برای درمان کیست اندومتریوز ارائه نمی دهد. علائم پس از قطع هورمون درمانی باز می گردد.
هورمون درمانی را نمی توان برای زنانی که می خواهند بچه دار شوند اعمال کرد. در این بیماران، درمان جراحی ترجیح داده می شود. عمل جراحی معمولاً با روش لاپاراسکوپی انجام می شود. در جراحی لاپاراسکوپی یک برش کوچک در ناف ایجاد می شود. از طریق این برش به کمک ابزار لوله ای شکل نازکی به نام لاپاراسکوپ با دوربین در انتهای آن به محل کیست رسیده و بافت کیست اندومتریوز بریده و برداشته می شود.
تغذیه و تغییر سبک زندگی نیز در کنترل علائم کیست اندومتریوز موثر است. استروژن ترشح شده در بدن باعث ضخیم شدن بافت آندومتر در سطح داخلی رحم می شود. بنابراین پایین نگه داشتن سطح استروژن می تواند به کاهش علائم کیست کمک کند. کاهش سطح استروژن با ورزش منظم، محدود کردن مصرف کافئین و الکل و کاهش چربی بدن امکان پذیر است.
درمان پروژسترونی
با درمان پروژسترونی مانند دستگاه داخل رحمی می توان خونریزی قاعدگی و رشد کانون های آندومتر را متوقف کرد و در نتیجه درد و علائم ناشی از آندومتریوز را کاهش داد.
هیسترکتومی
جراحی هیسترکتومی توتال که به عنوان آخرین گزینه در موارد شدید آندومتریوز شناخته می شود، بهترین گزینه برای برداشتن رحم، دهانه رحم و تخمدان ها است. هیسترکتومی به عنوان آخرین راه حل به ویژه برای زنان در سنین باروری پیشنهاد می شود. بعد از هیسترکتومی امکان بارداری وجود ندارد.
آیا اندومتریوز باعث ناباروری می شود؟
اندومتریوز یکی از شایع ترین مشکلات سلامتی در بین زنان ۲۵ تا ۴۵ ساله است و از هر ۱۰ زن ۱ نفر با آن مواجه است. آندومتریوز که امروزه یکی از شایع ترین بیماری های زنان است، می تواند باعث ایجاد درد شدید در دوران قاعدگی و رابطه جنسی شود و منجر به کاهش کیفیت زندگی فرد شود.
بیماری آندومتریوز می تواند به سلامت باروری آسیب برساند و باعث ناباروری شود. بین ۳۰ تا ۵۰ درصد از زنان مبتلا به اندومتریوز ممکن است با مشکل ناباروری مواجه شوند.
در بیمارانی که هیچ نشانه ای از اندومتریوز ندارند، تشخیص این بیماری ممکن است ۶ تا ۱۰ سال طول بکشد. به همین دلیل، ضروری است زنانی که دردهای قاعدگی را طبیعی تلقی می کنند، به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنند.
سلام وقتتون بخیر ببخشید من ی مدته زمان پریودی خیلی درد داشتم با وجود اینکه قبلا اصلا دردی نداشتم رفتم دکتر بهم گفت ک کیست اندومتریوز دارم دارو قبل و حین پریودی بهم دادن میخواستم ببینم این خطرناک نیست ی موقع سرطانی نیست و اگر با دارو رفع نشه چی میشه ؟؟ و اینک برای رابطه با همسرم مشکلی نداره؟؟
سلام وقت بخیر
خیر خطرناک نیست نگران نباشید، کیست یک بیماری شایع در بیشتر بانوان است. معمولا با دارو رفع می شود و در شرایط شدیدتر با جراحی درمان می شود.
خیر سرطانی نمی شود.
خیر خطر و مشکلی برای رابطه جنسی ندارد، فقط ممکن است دردتان در حین رابطه بیشتر شود.
جسبندگی تخمدان به سطح لگن…. و داشتن کیستهای شکلاتی
باید چیکار کنم؟
سلام وقت بخیر
توسط پزشک متخصص ویزیت شوید تا دارو تجویز شود