یکی از موارد ضروری برای باردار شدن تنظیم بودن تمامی هورمون های بدن است. یکی از هورمون های موثر بر قدرت باروری بانوان پرولاکتین نام دارد.
آزمایش پرولاکتین (PRL) سطح پرولاکتین را در خون اندازه گیری می کند. پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز ، یک غده کوچک در پایه مغز ساخته می شود.
پرولاکتین باعث رشد سینه ها و تولید شیر در دوران بارداری و بعد از تولد می شود. سطح پرولاکتین در زنان باردار و مادران بالا است. سطح آن برای زنان غیر باردار و مردان به طور معمول پایین است. بالا بودن میزان پرولاکتین یکی از عوامل موثر بر ناباروری می باشد.
میزان نرمال پرولاکتین در زنان و مردان
- رنج نرمال پرولاکتین خون در مردان: کمتر از ۱۷ نانوگرم (به طور دقیق ۲ تا ۱۷ در میلی لیتر . ۱۷ ng/mL نانوگرم در هر میلی لیتر)
- رنج نرمال پرولاکتین در زنان (اگر باردار نباشند): کمتر از ۲۵ نانوگرم در میلی لیتر. به طور دقیق ۲ تا ۲۵. ۲۵ ng/mL (نانوگرم در هر میلی لیتر)
- خانم باردار : 10 تا ۲۰۹ ng/mL نانوگرم در هر میلی لیتر
اگر سطح پرولاکتین بالاتر از حد نرمال باشد ، این اغلب به معنای وجود نوعی تومور در غده هیپوفیز است که به عنوان پرولاکتینوما شناخته می شود. این تومور باعث تولید بیش از حد پرولاکتین در غده می شود. پرولاکتین بیش از حد می تواند باعث تولید شیر مادر در مردان و زنانی که باردار یا شیرده نیستند شود.
برای اطلاعات بیشتر: نقش هورمون ها در باروری و ناباروری
در زنان ، پرولاکتین زیاد نیز می تواند باعث مشکلات قاعدگی و ناباروری شود. (عدم توانایی در بارداری) برای درمان نازایی باید سریعا این مشکل برطرف شود.
در مردان ، می تواند منجر به کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ (ED) شود. (ED همچنین به عنوان ناتوانی جنسی شناخته می شود ، عدم توانایی در نعوظ یا حفظ آن است.)
پرولاکتینوما معمولاً خوش خیم (غیرسرطانی) است. اما در صورت عدم درمان ، این تومورها می توانند به بافت های اطراف آسیب برسانند.
آزمایش سطح پرولاکتین اغلب برای موارد زیر استفاده می شود :
- پرولاکتینوما (نوعی تومور غده هیپوفیز) را تشخیص می دهد.
- در یافتن علت بی نظمی قاعدگی و یا ناباروری زن کمک می کند.
- در یافتن علت کم جنسی و یا اختلال نعوظ در یک مرد کمک می کند.
چرا به آزمایش سطح پرولاکتین نیاز داریم؟
در صورت مشاهده علائم پرولاکتینوما ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشید. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تولید شیر مادر اگر باردار نیستید و شیرده نیستید
- ترشحات نوک پستان
- سردرد
- تغییرات در بینایی
برای اطلاعات بیشتر: آیا ناباروری ارثی است؟
علائم دیگر بسته به زن یا مرد بودن شما متفاوت است. اگر یک زن هستید ، علائم نیز به این مسئله بستگی دارد که یائسه شده اید. یائسگی زمانی در زندگی زن است که دوره قاعدگی او متوقف شده و دیگر نمی تواند باردار شود. این معمولاً از حدود ۵۰ سالگی زن شروع می شود.
علائم پرولاکتین اضافی در زنانی که یائسه نشده اند عبارتند از :
- پریودهای نامنظم
- دوره هایی که قبل از ۴۰ سالگی کاملاً متوقف شده اند. این به عنوان یائسگی زودرس شناخته می شود.
- ناباروری
- حساسیت به پستان
زنانی که یائسگی را پشت سر گذاشته اند ممکن است تا زمانی که وضعیت بدتر نشود علائمی نداشته باشند پرولاکتین اضافی بعد از یائسگی اغلب باعث کم کاری تیروئید می شود. در این شرایط ، بدن به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی کند. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله تاثیر تیروئید بر ناباروری مردان را مطالعه کنید.
علائم کم کاری تیروئید عبارتند از :
- خستگی
- افزایش وزن
- درد عضلانی
- یبوست
- مشکل در تحمل درجه حرارت سرد
همچنین بخوانید: راه های درمان ناباروری
علائم پرولاکتین اضافی در مردان عبارتند از :
- ترشحات نوک پستان
- بزرگ شدن پستان
- میل جنسی کم
- اختلال در نعوظ
- کاهش موهای بدن
در طی آزمایش سطح پرولاکتین چه اتفاقی می افتد؟
یک متخصص مراقبت های بهداشتی با استفاده از یک سوزن کوچک نمونه خون را از ورید بازوی شما می گیرد. بعد از قرار دادن سوزن ، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع می شود. هنگام داخل یا خارج شدن سوزن ممکن است کمی احساس سوزش کنید. این کار معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.
آیا برای انجام آزمایش پرولاکتین لازم است کاری انجام دهیم؟
باید حدود سه تا چهار ساعت پس از بیدار شدن به صورت ناشتا در محل آزمایشگاه خود شرکت کنید. در روز قبل آزمایش هیچ گونه فعالیت ورزشی و نزدیکی نداشته باشید .سطح پرولاکتین در طول روز تغییر می کند ، اما معمولاً در اوایل صبح بالاترین است.
در مورد داروهایی که مصرف می کنید حتماً به ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود بگویید. برخی از داروها می توانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. اینها شامل قرص های جلوگیری از بارداری ، داروی فشار خون بالا و داروهای ضد افسردگی است. برای بارداری حتما باید با بهترین متخصص زنان در تهران مشاورت کنید و از خوردن این داروها در زمان بارداری اطمینان حاصل کنید.
آیا خطراتی در این آزمایش وجود دارد؟
انجام آزمایش خون خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه ای که سوزن زده شده درد یا کبودی جزئی داشته باشید ، اما بیشتر علائم به سرعت برطرف می شوند.
این نتایج چه معنی ای می دهد؟
اگر نتایج شما بالاتر از سطح نرمال پرولاکتین باشد ، ممکن است به این معنی باشد که یکی از موارد زیر را دارید:
- پرولاکتینوما (نوعی تومور غده هیپوفیز)
- کم کاری تیروئید
- بیماری هیپوتالاموس (هیپوتالاموس ناحیه ای از مغز است که غده هیپوفیز و سایر عملکردهای بدن را کنترل می کند.)
- بیماری کبد
- اگر نتایج شما سطح بالای پرولاکتین را نشان می دهد ، آزمایش MRI (تصویربرداری با تشدید مغناطیسی) را انجام می دهند تا از نزدیک به غده هیپوفیز شما نگاه کنند.
همچنین بخوانید: ناباروری ثانویه چیست؟
هایپرپرولاکتینمی چگونه درمان می شود؟
درمان به علت بستگی دارد. سطح بالای پرولاکتین ممکن است با دارو یا جراحی درمان شود.
اگر علتی پیدا نشود یا تومور غده هیپوفیز داشته باشید ، درمان معمول آن دارو است. کم کاری تیروئید با داروی جایگزین تیروئید درمان می شود ، که باید سطح پرولاکتین را نیز به حالت طبیعی بازگرداند.
اگر دلیل داروی زیاد پرولاکتین ، داروی عادی شما باشد ، پزشک با شما کار خواهد کرد تا دارویی متفاوت پیدا کند یا دارویی اضافه کند که به شما کمک می کند سطح پرولاکتین پایین بیاید.
دارو برای درمان هایپر پرولاکتینمی
بیشترین داروهای مورد استفاده کابرگولین و بروموکریپتین هستند. پزشک با دوز کم یکی از این داروها را برای شما تجویز می کند و به آرامی دوز را افزایش می دهد تا زمانی که سطح پرولاکتین به حالت طبیعی برسد. درمان تا زمان کاهش علائم یا باردار شدن ادامه می یابد (اگر این هدف شما باشد). معمولاً پس از بارداری ، پزشک معالج درمان شما را متوقف می کند.
کابرگلین دو بار در هفته مصرف می شود و عوارض جانبی آن کمتر از بروموکریپتین است.
به طور کلی ، کابرگولین سرعت پرولاکتین را با سرعت بیشتری نسبت به بروموکریپتین به حد نرمال کاهش می دهد. کابرگولین در دوزهای بالا می تواند باعث مشکلات دریچه قلب شود ، اما این دوزها در زنانی که قصد باردار شدن دارند ، استفاده نمی شود.
در زمان بارداری خانمها می توان از بروموکریپتین و کابرگولین استفاده کنند. شایعترین عوارض جانبی سبکی سر ، حالت تهوع و سردرد است. افزایش آرام دوز دارو به عوارض جانبی کمک می کند. روش دیگر برای کاهش عوارض جانبی ، دادن بروموکریپتین در شیاف مستقیم در واژن است. همچنین می توانید برای زیبایی ناحیه تناسلی جراحی لابیاپلاستی انجام دهید.