در تنگی دهانه رحم (cervical stenosis)، گذرگاه باریکی که از رحم به واژن میرسد و دهانه رحم یا سرویکس نام دارد، تنگ شده یا کاملا بسته شده است.
تنگی دهانه رحم اغلب علائمی ایجاد نمیکند ولی میتواند باعث ناهنجاریهایی در چرخه ماهانه یا در موارد نادر، ناباروری در زنان شود. پزشک معمولا تنگی را در معاینه لگن شناسایی میکند. دهانه رحم را میتوان بزرگتر کرد تا علائم بهبود یابد.
علل تنگی دهانه رحم
تنگی دهانه رحم معمولا از اختلال یا مشکل پزشکی دیگری برخاسته است:
- یائسگی: در یائسگی بافتهای دهانه رحم دچار آتروفی شده و نازک میشوند.
- سرطان دهانه رحم یا سرطان لایه پوشاننده درون رحم (سرطان آندومتر)
- عمل جراحی که در آن دهانه رحم درگیر است برای نمونه جراحی که برای درمان تغییرات پیش سرطانی دهانه رحم انجام میشود یا نمونه برداری مخروطی .
- درمانهایی که لایه درونی پوشاننده رحم را برداشته یا از میان میبرند (ابلیشن) برای نمونه ابلیشن آندومتر در زنانی که خونریزی واژنی پی در پی دارند
- رادیوتراپی (پرتودرمانی) برای درمان سرطان دهانه رحم یا سرطان رحم
- کیست یا توده های غیر طبیعی دیگر
- تشکیل بافت جوشگاه
- آندومتریوز
برای اطلاعات بیشتر: آندومتریوز چه تاثیری در بارداری دارد؟
در زنانی که هنوز در چرخه های ماهانه پریود هستند، خون پریود با سلولهایی که از رحم بیرون میریزد ترکیب میشود و ممکن است از لوله های فالوپ به لگن برگشته و آندومتریوز در پی داشته باشد.
در موارد نادر تنگی دهانه رحم به انباشت خون در رحم (هماتومترا) می انجامد.
همچنین در موارد نادر ممکن است در رحم چرک انباشته شود به ویژه اگر علت تنگی رحم سرطان دهانه رحم یا رحم باشد. انباشته شدن چرک در رحم را پیومترا میگویند.
علائم و نشانه های تنگی دهانه رحم
تنگی دهانه رحم معمولا نشانه ای ندارد. پیش از یائسگی این وضعیت میتواند باعث ناهنجاریهایی در پریود شود برای نمونه ممکن است فرد دچار آمنوره شود یعنی هیچ پریودی ندارد یا پریودهای دردناک داشته باشد (دیسمنوره) یا خونریزی های غیرطبیعی تجربه کند. در موارد نادر تنگی دهانه رحم به دلیل جلوگیری از گذر اسپرمها از دهانه رحم و رسیدن به تخمک، میتواند باعث ناباروری شود.
هماتومترا یا پیومترا نیز میتواند باعث درد شده یا باعث باد کردن رحم شوند و گاهی فرد این را به صورت یک برامدگی در ناحیه لگن حس میکند.
همچنین بخوانید: درمان نازایی با هیستروسکوپی
راه های تشخیص
معاینه لگن و گاهی آزمایشهای دیگر برای رد احتمال وضعیتهای پزشکی دیگر، روش تشخیص تنگی دهانه رحم هستند.
ممکن است پزشک بر اساس علائمی که دارید نمونه پاپ اسمیر، اچ پی وی یا بیوپسی رحم نیز انجام بدهد.
پزشک هنگامی که کوشش میکند پروب را از دهانه رحم وارد رحم کند، متوجه تنگی دهانه رحم میشود و این وضعیت را تشخیص میدهد. انجام معاینه لگن با وسیله ای به نام اسپکولوم انجام میشود. اسپکولوم را پزشک در واژن فرو میبرد تا بتواند دهانه رحم را ببیند. پزشک با دقت اندازه، رنگ و بافت واژن و دهانه رحم را بررسی میکند. سپس تلاش میکند آن را باز کرده و درون رحم را ببیند. هر گونه کیست، پولیپ یا علائم غیرمعمول دیگر در این معاینه دیده میشود. ممکن است پزشک نتواند با این وسیله دهانه رحم را باز کند. در این صورت تشخیص تنگی داده میشود.
برای اطلاعات بیشتر: عکس رنگی رحم ( هیستروسالینگوگرام ) چیست؟
اگر زنی دچار این بیماری باشد و خونریزی غیرطبیعی داشته باشد ممکن است به آزمایشهای بیشتری برای بررسی احتمال سرطان نیاز باشد.
در موارد زیر آزمایشهای بیشتری نیاز نیست :
- زنانی که یائسه شده اند و پریود نمیشوند
- زنانی که هیچ علامتی ندارند و دچار عوارضی مانند هماتومترا یا پیومترا نیستند
- آزمایش های دهانه رحم نرمال بوده است
عوارض
تنگی دهانه رحم میتواند عوارضی داشته باشد که در این صورت نیاز به درمان می باشد:
- هماتومترا (Hematometra): در هماتومترا، خون آندومتری (در هنگام پوسته ریزی دیواره رحم در پریود) به دلیل این بیماری نمیتواند از راه واژن بیرون برود و درون کیسه رحم می ماند . ممکن است خون جذب نشود و انباشته شود و انسداد به وجود بیاورد. به این وضعیت هماتومترا میگویند.
- پیومترا (Pyometra): اگر به جای خون، چرک درون کیسه رحم انباشته شود به آن پیومترا میگویند. این وضعیت بیشتر در زنانی که یائسه شده اند دیده میشود و معمولا در اثر تنگی یا به دلیل پرتودرمانی در درمان سرطان رخ میدهد.
- هیدرومترا: به جای خون و چرک اگر مایعات در درون کیسه رحم انباشته شود به آن هیدرومترا میگویند.
- پریودهای نامنظم
- ناباروری: گاهی میتواند به قدری شدید باشد که نگذارد اسپرم از آن گذر کرده و به رحم یا لوله های فالوپ برسد. همچنین مخاط دهانه رحم برای اسپرم خاصیت روان کنندگی دارد تا بهتر شنا کند و به تخمک برسد و از سویی دیگر این مخاط به رشد جنین کمک کرده و آن را محافظت و پشتیبانی میکند. در تنگی دهانه رحم مخاط کافی ساخته نمیشود و این میتواند برای بارداری دردسرساز شود.
تاثیر تنگی دهانه رحم بر باروری چگونه است؟
تنگی دهانه رحم با مشکلاتی که مستقیم یا غیر مستقیم به وجود می آورد میتواند بر بارداری تاثیر منفی بگذارد:
- جلوگیری از گذر کردن اسپرم ها یا شنا کردن آنها در راه رسیدن به تخمک
- التهاب رحم و آندومتریوز (هنگامی که راه خونریزی پریود کامل بسته میشود رحم با خون پریود پر میشود (هماتومترا) که درد و باد کردن رحم را به دنبال دارد. گاهی رحم با چرک پر میشود. گاهی هم سلولهای آندومتر (سلولهای رحمی) در بخشهای دیگر رشد میکنند که به آن آندومتریوز گفته میشود.
- تشکیل بافت جوشگاه و کاهش مخاط دهانه رحم (اگر به دلیل نمونه برداری، تنگی دهانه رحم رخ دهد)
- مشکلات در درمان باروری: لقاح درون رحمی و آی وی اف (لقاح آزمایشگاهی) تنها با گذاشتن کاتتر در دهانه رحم انجام میشوند. در هر دو روش هنگامی که دهانه رحم خیلی تنگ باشد ممکن است عوارضی در پی داشته باشد.
- خطر از دست دادن بارداری یا زایمان زودرس: درمان تنگی دهانه رحم میتواند دهانه رحم را ضعیف کند چرا که بافتها آسیب می بینند. این وضعیت در بارداری میتواند دهانه رحم را نامقاوم کند.
راه های درمان
درمان تنگی دهانه رحم بستگی به چند فاکتور دارد:
- سن شما
- آیا میخواهید بچه دار شوید یا نه
- آیا علائمی دارید و چقدر این وضعیت آزارتان میدهد
اگر قصد بارداری در آینده ندارید و هیچ علائمی هم از این بیماری تجربه نمیکنید نیازی به درمان ندارید.
همچنین بخوانید: راه های درمان التهاب دهانه رحم
ولی اگر میخواهید باردار شوید یا بسته شدن دهانه رحم آزارتان میدهد پزشک با استفاده از دیلاتور دهانه رحم میتواند دهانه رحم را باز کند. این دستگاه کوچک در دهانه رحم جای گرفته و به آهستگی و با گذر زمان دهانه رحم را بازتر میکند.